Lo ngại chất chồng khi FDI từ Trung Quốc vào ngành gỗ vọt tăng

	Ngành gỗ Việt Nam thu hút sự quan tâm của thế giới
	“Mổ xẻ” chuyện doanh nghiệp FDI dồn vốn vào ngành gỗ
	Ngành gỗ trước cơ hội vàng tại thị trường Mỹ

Tổng số vốn FDI đầu tư vào ngành gỗ trong 5 tháng 2019 lớn gấp gần 1,2 lần tổng số với đầu tư của cả năm 2018. Ảnh: Thanh Nguyễn

Trung Quốc dẫn đầu

Theo Báo cáo nghiên cứu: “Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Cơ hội và rủi ro cho ngành gỗ Việt Nam” (được thực hiện bởi Tổ chức Forest Trends, Hiệp Hội Gỗ Lâm Sản Việt Nam, Hiệp Hội Gỗ và Lâm sản Bình Định, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. HCM và Hiệp hội Chế biến gỗ tỉnh Bình Dương) công bố tại Hội thảo “Tác động cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đối với ngành gỗ Việt nam: Chuyển dịch đầu tư nước ngoài, cơ hội và rủi ro trong xuất nhập khẩu” diễn ra ngày 21/6, tại Hà Nội: Thời gian gần đây, các dự án FDI mới trong ngành gỗ tăng nhanh, đặc biệt trong các tháng đầu của năm 2019.

Trong 5 tháng đầu năm, số dự án FDI mới đầu tư vào ngành là 49, tương đương 73% số dự án FDI của cả năm 2018. Tổng số vốn FDI đầu tư trong 5 tháng 2019 lớn gấp gần 1,2 lần tổng số với đầu tư của cả năm 2018.

Khi phân các dự án FDI xếp theo 9 nhóm hoạt động khác nhau, bao gồm: Chế biến gỗ, dăm gỗ, dịch vụ ngành gỗ, pallet gỗ, phụ trợ ngành gỗ, thương mại gỗ, ván nhân tạo, viên nén và các ngành khác, các dự án FDI tập trung nhiều nhất vào mảng chế biến gỗ. Cụ thể, trong 5 tháng đầu năm, số dự án FDI đầu tư vào mảng chế biến là 32, chiếm trên 60% trong tổng số 49 dự án đầu tư vào ngành.

Ông Tô Xuân Phúc-Tổ chức Forest Trends cho biết: Nhìn chung quy mô vốn đầu tư của các dự án FDI trong ngành gỗ nhỏ, khoảng 4-5 triệu USD/mỗi dự án.

Điểm đáng chú ý là, Trung Quốc dẫn đầu trong danh sách các quốc gia đầu tư vào ngành gỗ, tiếp đến là các thị trường như Đài Loan, Hàn Quốc, Hồng Kông và Nhật Bản.

Trên 50,07 triệu USD từ các dự án FDI mới của Trung Quốc đã được đăng kí trong 5 tháng đầu năm nay, cao hơn gần 1,7 lần vốn đăng kí của các dự án FDI Trung Quốc cùng kỳ năm 2018. Tuy nhiên, quy mô vốn đầu tư trên mỗi dự án chỉ là 2,1 triệu USD, nhỏ hơn nhiều so với con số 4,2 triệu USD – là quy mô mỗi dự án trong cùng kỳ năm trước.

Liên quan tới vấn đề này, ông Huỳnh Văn Hạnh-Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP. HCM (HAWA) nêu quan điểm: Về dịch chuyển đầu tư của Trung Quốc từ tác động cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, cơ hội chia đều cho các nước xung quanh như Ấn Độ và các nước trong khu vực ASEAN.

“Rõ ràng có sự dịch chuyển nhưng doanh nghiệp cần tỉnh táo để xem đâu là cơ hội có thể mở rộng, đâu là sự rủi ro. Ở đây không sợ DN lớn của Trung Quốc dịch chuyển vì điều đó khá khó khăn khi DN sở hữu cả chuỗi sản xuất, dịch chuyển chi phí sẽ lớn. DN có thể lựa chọn phương án điều chỉnh, cân đối sản xuất để vẫn có thể có lãi. Dịch chuyển chỉ có thể là các DN nhỏ, quy mô đầu tư không lớn. Việt Nam dù hoan nghênh DN đầu tư nhưng phải đầu tư nghiêm túc. DN cần hết sức tỉnh táo để tránh tiếp tay gian lận cho DN FDI đầu tư, tránh bị vạ lây”, ông Hạnh nói.

Cần đánh giá rủi ro dự án FDI

Ông Tô Xuân Phúc thông tin thêm, các dự án FDI của Trung Quốc tăng ồ ạt về số lượng, tuy nhiên quy mô vốn ngày càng nhỏ. Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc gia tăng về các dự án với quy mô nhỏ có thể là do trong bối cảnh Chính phủ Mỹ áp dụng các mức thuế mới đối với hàng hóa từ Trung Quốc, các DN Trung Quốc mở đầu tư các nhà máy nhỏ tại Việt Nam nhằm tranh thủ lợi thế về xuất xứ. Rủi ro xảy ra nếu các DN này nhập các mặt hàng gỗ từ Trung Quốc, sơ chế tại các nhà máy ở Việt Nam sau đó xuất sang Mỹ nhằm né thuế.

Bên cạnh đó, các dự án mới từ Đài Loan cũng có quy mô rất nhỏ. Có thể đây là các dự án từ các công ty của Đài Loan đã có hoạt động sản xuất kinh doanh tại Trung Quốc. Việc mở thêm dự án tại Việt Nam giúp các công ty này tránh được mức thuế mới với sản phẩm từ Trung Quốc.

Cũng theo ông Tô Xuân Phúc, báo cáo chưa có thống kê đối với các nhà máy của Việt Nam được mua bằng vốn của Trung Quốc dưới dạng cổ phần. Tuy nhiên, có thể xảy ra tình trạng các nhà máy của Việt Nam có vốn đầu tư của Trung Quốc dưới dạng cổ phần tạo ra các sản phẩm có xuất xứ tại Việt Nam và xuất khẩu đi Mỹ.

“Tóm lại, có một số tín hiệu cho thấy đầu tư FDI đặc biệt với nguồn vốn Trung Quốc vào trong ngành gỗ Việt Nam cho thấy một số khía cạnh bất bình thường. Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng cần có những đánh giá về vai trò và mục đích của các dự án đầu tư này”, ông Tô Xuân Phúc nói.

Đứng từ góc độ cơ quan quản lý, đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) bày tỏ quan điểm: “Quan trọng nhất là chính sách quản lý và các hoạt động đầu tư hợp tác của DN phải thận trọng, lưu ý. Cơ quan quản lý luôn ủng hộ DN làm ăn chân chính, bài bản, tận dụng cơ hội. Tuy nhiên, sẽ có nhưng DN làm ăn không chân chính. Chúng tôi mong muốn DN nâng cao ý thức, hiệp hội tăng cường phối hợp để tận dụng hiệu quả cơ hội mở ra”.

Nhóm nghiên cứu kiến nghị, các cơ quan quản lý cần có đánh giá tổng thể về các loại hình rủi ro trong cả các dự án đầu tư FDI và trong các sản phẩm xuất khẩu.

Đánh giá rủi ro trong các dự án FDI cần bao gồm đánh giá cả về dự án mở rộng, các dự án mua cổ phần, sát nhập doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cũng cần có các đánh giá tình trạng thực tế về các doanh nghiệp ngoại, đặc biệt các doanh nghiêp của Trung Quốc thuê máy móc, thiết bị, nhà xưởng và nhân công của Việt Nam để sản xuất các sản phẩm phục vụ xuất khẩu…

Để làm được việc này, các cơ quan chức năng Trung ương cần phối hợp với các cơ quan địa phương, nhằm rà soát tổng thể các hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN FDI trong ngành trong thời gian vừa qua.