Làm gì để hạn chế bị điều tra phòng vệ thương mại hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ?

	Việt Nam đã khởi xướng điều tra 9 vụ phòng vệ thương mại về thép
	Nhiều sản phẩm thế mạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Indonesia còn hạn chế
	Xuất khẩu thép lao đao vì liên tiếp bị kiện phòng vệ thương mại

Toàn cảnh tọa đàm.

Mở rộng hoạt động điều tra chống lẩn tránh

Ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho biết tại Tọa đàm “Rủi ro và giải pháp hạn chế bị điều tra, áp dụng biện pháp chống lẩn tránh với hàng Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ”, do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 22/12. Đáng chú ý, Hoa Kỳ là một trong số những quốc gia trên thế giới sử dụng một cách rất chủ động cũng như tích cực các công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước.

Trước đây, các vụ việc điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ chủ yếu tập trung vào hoạt động điều tra chống bán phá giá. Tuy nhiên trong giai đoạn gần đây, Hoa Kỳ ngoài việc sử dụng các công cụ điều tra bán phá giá, nước này cũng tiếp tục sử dụng những hoạt động điều tra mới, trong đó có hoạt động điều tra chống lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại.

Số lượng vụ việc đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam cũng gia tăng tương đối nhanh. Đến thời điểm hiện tại trong số 51 vụ việc thì có đến 22 vụ việc là điều tra chống lẩn tránh.

Ông Chu Thắng Trung làm rõ, nếu như nói lẩn tránh thì thường nghĩ đến vấn đề có thể có hoạt động gian lận, hoặc là có những hành vi gian lận trong thương mại để tránh việc bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại ban đầu.

“Tuy nhiên ở đây cuộc điều tra của Bộ Thương mại Hoa Kỳ còn có tính chất rộng hơn, tức là không chỉ điều tra những hành vi gian lận mà còn điều tra để xem hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có hàm lượng giá trị gia tăng tạo ra tại Việt Nam có lớn hay không”, ông Chu Thắng Trung phân tích và cho biết có thể hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đôi khi vẫn đáp ứng các quy tắc về xuất xứ nhưng theo các quy định của Hoa Kỳ thì chưa có hàm lượng giá trị gia tăng đáng kể. Như vậy, Hoa Kỳ vẫn cho rằng hàng hóa đó có thể là đối tượng bị áp dụng các biện pháp chống lẩn tránh mà thực tế là các biện pháp mở rộng của biện pháp phòng vệ thương mại, biện pháp chống phá giá mà Hoa Kỳ đã áp dụng với các nước khác.

Ở một góc nhìn khác, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết, một trong những đặc điểm nổi bật trong quan hệ thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ là tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng lên rất nhanh chóng.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu 11 tháng của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã đạt 101,2 tỷ USD, chiếm tỷ trọng tới gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam ra các nước trên thế giới. Đây là lần đầu tiên Việt Nam đạt mốc xuất khẩu sang một thị trường trên 100 tỷ USD, tăng xấp xỉ 18% so với cùng kỳ năm trước và nhập khẩu lại giảm, tức là đạt 13,5 tỷ USD, giảm 4,7%. Do vậy cán cân thương mại hiện nay là Việt Nam đang xuất siêu sang Hoa Kỳ xấp xỉ 90 tỷ USD.

Đáng chú ý, trong nhóm các nước có quan hệ thương mại với Hoa Kỳ, Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc và Mexico. Trong đó có những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD hoặc xấp xỉ đạt 20 tỷ USD.

Cần khắc phục tâm lý e ngại

Ông Đỗ Ngọc Hưng cho rằng, song song với cơ hội khi tận dụng được chuỗi cung ứng bị gián đoạn và Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với một số quốc gia thì Việt Nam cũng tận dụng được cơ hội này, mở rộng thị trường và xuất khẩu sang Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội sẽ kèm theo thách thức, đó là số lượng các vụ việc về điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là việc áp dụng các biện pháp về chống lẩn tránh thuế, chống bán phá giá, chống trợ cấp với hàng hóa của Việt Nam ngày càng gia tăng trong thời gian vừa qua.

Phân tích về vấn đề này, bà Trần Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm xác nhận chứng từ thương mại, VCCI cho rằng trong những năm qua, đặc biệt từ sau khi cuộc chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc bắt đầu từ tháng 7/2018 thì Hoa Kỳ đã áp dụng mức thuế cho các sản phẩm của Trung Quốc là 25% cho tất cả 818 mặt hàng. Có thể nói đó là một cơ hội rất lớn cho các doanh nghiệp của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ.

Lý giải về việc những biện pháp lẩn tránh theo bà Trần Thị Thu Hương, dịch bệnh đã được kiểm soát, song những vấn đề lạm phát tại thị trường Hoa Kỳ cũng là một trong những yếu tố mà chính quyền nước này hạn chế và ngăn chặn việc nhập khẩu hàng hóa vào thị trường để kiểm soát tình hình lạm phát.

“Một trong những biện pháp Hoa Kỳ đưa ra kiểm soát đó là phòng vệ thương mại, là biện pháp về chống bán phá giá và biện pháp về phòng vệ thương mại lẩn tránh về thuế chống bán phá giá. Kèm theo đó Hoa Kỳ cũng đã thay đổi quy định về những sản phẩm bị đánh thuế lẩn tránh thuế chống bán phá giá”, đại diện Trung tâm xác nhận chứng từ thương mại, VCCI cho hay.

Tuy vậy, theo ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, nếu nhìn ở góc độ rộng hơn và có sự xử lý vụ việc một cách có hiệu quả thì có thể nhận thấy đây cũng là một cơ hội giúp cho hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam, cũng giúp cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị.

Vì một trong những điều kiện của điều tra lẩn tránh đó là cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài, ở đây là cơ quan của Hoa Kỳ cho rằng hàng hóa đó không có giá trị gia tăng đáng kể tại nước xuất khẩu nhưng nếu như hàng hóa đó tạo ra được một giá trị gia tăng đáng kể ở nước xuất khẩu thì sẽ không bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh.

Để hỗ trợ doanh nghiệp hạn chế những rủi ro bị điều tra, áp dụng biện pháp chống lẩn tránh với hàng xuất khẩu Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ, ông Chu Thắng Trung cho biết, hệ thống quản lý xuất nhập khẩu của Hoa Kỳ dựa trên nguyên tắc quản lý hậu kiểm. Do vậy, doanh nghiệp bị điều tra cần hợp tác tích cực với cơ quan điều tra, cung cấp thông tin đầy đủ, nhất quán và theo đúng thời hạn. Đồng thời doanh nghiệp cần có sự chủ động, tích cực và khắc phục tâm lý e ngại khi vướng phải các vụ việc điều tra, cũng như nâng cao năng lực, hệ thống quản trị của doanh nghiệp góp phần hạn chế những rủi ro bị điều tra áp dụng biện pháp chống lẩn tránh.