Làm gì để giữ vị thế xuất khẩu gạo số 1 tại Philippines?

Ảnh minh họa: ST

Duy trì mức tăng xuất khẩu hàng năm

Gạo vừa là sản phẩm truyền thống vừa là mặt hàng xuất khẩu chủ lực tạo nên vị thế vững chắc của Việt Nam vào thị trường Philippines.

Ông Phùng Văn Thành, Tham tán thương mại Thương vụ Việt Nam tại Philippines cho biết những năm trước đây, Philippines mua gạo theo phương thức đàm phán liên chính phủ (G2G), Việt Nam luôn phải cạnh tranh cùng với Thái Lan, là hai đối tác xuất khẩu gạo lớn cho Philippines. Tuy nhiên, kể từ năm 2019, khi Philippines ban hành và thực thi Luật số 11203 cho phép tự do xuất nhập khẩu và thương mại gạo, dỡ bỏ hạn ngạch và các hạn chế nhập khẩu gạo thì Việt Nam đã vượt qua Thái Lan trở thành nhà cung ứng gạo quan trọng, luôn giữ vị thế số 1 xuất khẩu gạo vào thị trường Philippines.

Năm 2019, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Philippines lần đầu tiên đạt trên 2,1 triệu tấn. Đến năm 2020, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Philippines đạt trên 2,2 triệu tấn, và kim ngạch xuất khẩu lần đầu tiên vượt mốc 1 tỷ USD (1,056 tỷ USD). Năm 2021, gạo Việt Nam xuất sang Philippines đạt trên 2,45 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt trên 1,25 tỷ USD, chiếm 39,4% trong tổng lượng xuất khẩu và chiếm 38% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo cả nước.

Năm 2022, Philippines nhập khẩu trên 3,826 triệu tấn gạo, trong đó nhập khẩu từ Việt Nam khoảng 3,2 triệu tấn, chiếm gần 85% trong tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines. Kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2022 sang thị trường Philippines đạt gần 1,5 tỷ USD, chiếm trên 29% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào Philippines. Năm 2022, gạo xuất khẩu sang thị trường Philippines chiếm gần 45% về lượng và gần 43% về kim ngạch trong tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Đà tăng tiếp tục kéo dài trong năm 2023, khi kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này đạt 1,75 tỷ USD, tăng 17,6% so với năm 2022, lượng gạo xuất khẩu vào thị trường Philippines đạt 3,1 triệu tấn, giảm 2% so với năm 2022. Mặc dù vậy, gạo của Việt Nam vẫn chiếm gần 87% tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines.

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng từ mức trung bình khoảng 400 USD/tấn cuối năm 2020 lên mức trung bình khoảng 500 USD/tấn trong năm 2021, ổn định ở mức trung bình khoảng 480 USD/tấn trong năm 2022 và có xu hướng tăng, tăng mạnh từ giai đoạn quý 2/2023, có thời điểm đạt tới trên 650 USD/tấn.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Philippines, với lượng gạo nhập khẩu hàng năm trung bình chiếm khoảng 85% trong tổng lượng gạo nhập khẩu, đối với Philippines, gạo của Việt Nam không chỉ là mặt hàng nhập khẩu thông thường phục vụ tiêu dùng mà còn là mặt hàng quan trọng nhằm đảm bảo an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô.

Cạnh tranh ngày càng lớn

Mới đây, Thương vụ Việt Nam tại Philippines đưa ra dự báo nguồn cung nội địa tăng, Philippines khả năng sẽ giảm lượng gạo nhập khẩu từ các nước, cho dù nhu cầu tiêu dùng trong nước tăng nhẹ.

Theo báo cáo của Cơ quan quản lý xuất khẩu nông sản - Bộ Nông nghiệp Mỹ, lượng gạo nhập khẩu của Philippines năm nay ở mức 4 triệu tấn, thay vì mức dự báo 4,1 triệu tấn trước đây, do sản xuất lúa trong nước của Philippines hy vọng sẽ đáp ứng được mức tăng nhẹ của nhu cầu tiêu thụ trong nước. Bên cạnh đó, trong quý 1/2024 đã chứng kiến lượng gạo Thái Lan nhập khẩu vào thị trường Philippines tăng cao so với trước đây. Đây là tín hiệu và là sự cảnh báo đối với gạo Việt Nam tại thị trường Philippines khi gạo Thái Lan bắt đầu gia tăng thị phần.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Philippines, cùng với sự gia tăng hỗ trợ từ Chính phủ, năng suất và sản lượng lúa gạo của nước này cũng sẽ tăng lên. Năm 2023, sản xuất lúa của Philippines lần đầu cán mốc 20 triệu tấn (cụ thể 20,06 triệu tấn), tăng 1,5% so với năm 2022 và vượt qua mức đỉnh đạt được năm 2021 là 19,96 triệu tấn.

Từ thực tiễn thị trường, liên quan tới mặt hàng gạo, Thương vụ Việt Nam tại Philippines cho rằng, Philippines trong những năm gần đây luôn là thị trường xuất khẩu gạo quan trọng của Việt Nam, vì vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong nước bên cạnh tranh thủ những cơ hội mới ở những thị trường mới cũng vẫn cần phải luôn quan tâm duy trì đảm bảo vị thế số 1 xuất khẩu gạo của Việt Nam tại thị trường Philippines. Bởi hiện nay, Thái Lan cũng đang tìm cách gia tăng sản lượng, thị phần xuất khẩu gạo vào Philippines và cạnh tranh với gạo của Việt Nam.

Đặc biệt, doanh nghiệp xuất khẩu cần tiếp tục giữ vững và đảm bảo chất lượng gạo ổn định, không ngừng nâng cao chất lượng các sản phẩm gạo xuất khẩu qua đó góp phần nâng cao giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đối với mặt hàng gạo vào thị trường Philippines. Cùng với đó là đa dạng các mặt hàng gạo xuất khẩu, không chỉ quá tập trung vào các sản phẩm gạo có chất lượng cao phục vụ cho người có thu nhập cao mà còn cần khai thác tiềm năng của các loại gạo chất lượng trung bình, chất lượng thấp hơn để phục vụ cho một số lượng lớn người dân có thu nhập trung bình và thấp.