Kiện phòng vệ thương mại phạm vi ngày càng rộng, mức độ ngày càng sâu

	Kiện phòng vệ thương mại 9 tháng tăng gấp đôi cả năm 2019
	Hàng Việt chịu gần 200 vụ kiện phòng vệ thương mại
	Phòng vệ thương mại trong EVFTA được triển khai như thế nào?

Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương)

Thời gian gần đây, Việt Nam ngày càng đối diện với nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại và các vụ việc do Việt Nam chủ động khởi kiện với hàng hóa NK từ nước ngoài cũng ngày càng gia tăng. Ông có thể đánh giá rõ hơn về xu hướng này cũng như sự khác biệt của các vụ khởi kiện phòng vệ thương mại hiện nay so với trước đây?

- Hiện nay, các vụ việc phòng vệ thương mại đối với hàng XK và vụ việc do Việt Nam khởi xướng đối với hàng NK để bảo vệ ngành sản xuất trong nước đều gia tăng. Đặc biệt, các vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa XK của Việt Nam tăng rất nhanh. Chỉ trong vòng 9 tháng năm 2020, số vụ việc điều tra đối với hàng XK Việt Nam đã tăng gấp đôi so với toàn bộ số vụ việc năm 2019.

Đáng chú ý, mức độ, phạm vi các cuộc điều tra hàng XK ngày càng rộng, không chỉ đối với mặt hàng có kim ngạch XK lớn, mà cả mặt hàng có kim ngạch XK tương đối nhỏ. Ngoài các mặt hàng truyền thống như sắt, thép, gỗ còn có nhiều mặt hàng mới liên quan đến nông, lâm, thủy sản.

Về quy mô, các vụ việc không chỉ dừng lại ở các biện pháp phòng vệ thương mại truyền thống mà còn đa dạng với các biến thể khác với lý do an ninh quốc gia hay bảo vệ sở hữu trí tuệ; áp dụng chính sách mở rộng để điều tra khi chưa có điều chỉnh từ WTO.

Đối với hàng NK, cùng với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cũng như các đề án, chương trình lớn, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành, khởi xướng nhiều vụ việc. Riêng trong 2 năm 2018, 2019 và 9 tháng năm 2020, Việt Nam đã khởi xướng trên 10 vụ việc phòng vệ thương mại. Các biện pháp này đã tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, bảo vệ nhiều ngành sản xuất trong nước như thép, nhôm, gỗ. Đáng chú ý, một số mặt hàng vừa áp dụng điều tra có vai trò trong việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước, người lao động, nông dân như áp dụng biện pháp tự vệ, chống bán phá giá đối với bột ngọt, đường lỏng và đường mía.

Thời gian gần đây, ván dán Việt Nam cũng thường xuyên "dính" vào các vụ kiện phòng vệ thương mại. Ảnh: Nguyễn Thanh

Nhiều ý kiến đánh giá, một trong những lý do quan trọng khiến cho hiệu quả ứng phó với các vụ kiện phòng vệ thương mại thời gian qua chưa như mong đợi là bởi nhận thức, tính chủ động của DN còn hạn chế. Quan điểm của ông như thế nào?

- Phòng vệ thương mại là lĩnh vực phức tạp, là công cụ rất mới đối với nhiều ngành sản xuất và cả nền kinh tế Việt Nam. Có thể nói, nhận thức của DN về phòng vệ thương mại đã được cải thiện rất nhanh. Kể từ năm 2000 mới có một vài vụ việc về phòng vệ thương mại và có rất ít ngành hiểu được công cụ này, nhưng tới nay nhiều ngành XK như thép, thủy sản, gỗ… nhận thức về phòng vệ thương mại đã được nâng cao. Đáng chú ý, nhiều DN XK sang thị trường lớn, thường xuyên bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đã dành nguồn lực thích đáng cho việc ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại. Tuy nhiên, thực tế là còn rất nhiều DN mức độ hiểu biết về phòng vệ thương mại còn hạn chế.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn, Bộ Công Thương đã, đang và sẽ triển khai các giải pháp như thế nào để ngày càng hỗ trợ tốt hơn các ngành hàng, DN ứng phó hiệu quả với các vụ khởi kiện phòng vệ thương mại thời gian tới?

- Mới đây, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 1347/QĐ-BCT về nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho các ngành sản xuất trong nước trong bối cảnh tham gia các FTA. Quyết định đã đề ra hàng loạt giải pháp phối hợp các hiệp hội, bộ, ngành để cung cấp thông tin thường xuyên, định kỳ, chuyên sâu và tổng hợp các nguồn lực để DN có thể chủ động ứng phó, sử dụng công cụ phòng vệ thương mại.

Tới đây, Bộ Công Thương cũng sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ và toàn diện công tác phòng vệ thương mại ở tất cả các nhóm giải pháp và hoạt động.

Thứ nhất là, thúc đẩy nâng cao nhận thức, giúp DN coi phòng vệ thương mại là một phần trong chiến lược sản xuất, kinh doanh ở cả thị trường trong nước và XK.

Thứ hai là, tập trung cảnh báo sớm để cung cấp thông tin kịp thời cho các DN XNK về các nguy cơ, rủi ro để đối mặt với các biện pháp phòng vệ thương mại.

Thứ ba là hoàn thiện nâng cao năng lực phòng vệ thương mại, thông qua xây dựng Đề án nâng cao năng lực phòng vệ thương mại trong bối cảnh tham gia các FTA, trong đó đề ra nhiệm vụ toàn diện cho các bộ, ngành liên quan và DN, giúp nâng cao năng lực ứng phó, nhân lực, nguồn lực, nhận thức và kể cả mặt pháp lý, thể chế trong công tác phòng vệ thương mại.

Thứ tư là lồng ghép nội dung công tác phòng vệ thương mại vào chiến lược phát triển của các ngành sản xuất, ngành công nghiệp.

Xin cảm ơn ông!