Kiểm tra chuyên ngành là lĩnh vực cải thiện mạnh mẽ và liên tục nhiều năm qua

	Chuyển đổi phương thức kiểm tra theo mặt hàng để giảm tỉ lệ kiểm tra chuyên ngành
	Viết tiếp con đường cải cách kiểm tra chuyên ngành
	Thủ tục kiểm tra chuyên ngành tiếp tục cải thiện nếu đẩy mạnh kết nối số với Hải quan

Đây là những nhận định tại Báo cáo Chương trình cải cách môi trường kinh doanh Việt Nam: Góc nhìn từ Doanh nghiệp do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện trong khuôn khổ Dự án Tăng cường tiếng nói của doanh nghiệp trong việc giám sát và thực hiện tái cơ cấu kinh tế (thuộc Chương trình Australia hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam - Aus4Reform).

Nghị quyết 02 của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh đã yêu cầu các bộ, ngành phải công khai danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành với mã HS tương ứng, cách thức quản lý và chi phí doanh nghiệp phải trả.

Báo cáo của VCCI cho biết, hiện nay, hầu hết bộ, ngành đều đã công bố đầy đủ danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành với mã HS tương ứng, được ban hành dưới dạng Thông tư hoặc Quyết định của Bộ trưởng.

Tuy nhiên, do các văn bản về quản lý hàng hóa từng lĩnh vực thay đổi thường xuyên và tương đối phức tạp, nhiều hướng dẫn chi tiết lại nằm ở các công văn của các cục, vụ chuyên môn, nên các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics vẫn thường phải tự lập các bảng hướng dẫn quy trình nghiệp vụ cho nhân viên phụ trách hàng hoá nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành.

Lĩnh vực xuất nhập khẩu là một trong ít những lĩnh vực có sự cải thiện mạnh mẽ trong năm 2020, khi mà nhiều lĩnh vực khác có xu hướng giảm điểm.

Đặc biệt, Nghị quyết 02 cũng giao cho Bộ Tài chính mà cụ thể là Tổng cục Hải quan xây dựng Đề án cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Tháng 1/2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án này và dự kiến sẽ được thể chế hoá bằng một Nghị định được ban hành trong quý 2/2021.

Đề án này có mục tiêu tập trung đầu mối kiểm tra chuyên ngành về chất lượng hàng hóa và an toàn thực phẩm về cơ quan Hải quan, từ đó sẽ giúp liên kết tốt hơn giữa việc kiểm tra chất lượng hàng hóa và kiểm tra hải quan, đồng thời giúp áp dụng quản lý rủi ro vào công tác kiểm tra chất lượng hàng hóa.

Theo báo cáo của VCCI, nhiều doanh nghiệp hy vọng Đề án sớm được thực hiện và Nghị định ban hành theo hướng cắt giảm chi phí kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu, giảm đầu mối, giảm thủ tục và tránh độc quyền cung cấp các dịch vụ chứng nhận sự phù hợp

Về kiểm tra chuyên ngành trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều doanh nghiệp phản ánh các nhiệm vụ được giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vẫn chưa được thực hiện, gồm: thực hiện áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, phân luồng ưu tiên, công nhận lẫn nhau trong quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hoạt động xuất nhập khẩu thủy sản; hướng dẫn và phân biệt giữa kiểm dịch và kiểm tra an toàn thực phẩm; hướng dẫn cụ thể, rõ ràng về cách thức kiểm tra (nhất là kiểm tra cảm quan).

Doanh nghiệp đánh giá các thủ tục về nộp thuế, khai hải quan tương đối dễ thực hiện.

Cổng một cửa quốc gia đã tích hợp thêm 24 thủ tục mới, nâng tổng số lên 212 thủ tục hành chính của 12 bộ, ngành. Vấn đề chậm, nghẽn mạng, rớt mạng hay từ chối truy cập đã được cải thiện. Thời gian trả lời một số thủ tục có nhiều cải thiện như thủ tục nhập khẩu hóa chất, thủ tục chứng nhận xuất xứ, giấy chứng nhận lưu hành tự do, giấy đăng kiểm các loại xe chuyên dùng, thủ tục công bố mỹ phẩm…

Tuy nhiên, doanh nghiệp đánh giá, các thủ tục về hàng hóa nhóm 2 thuộc diện phải kiểm tra chất lượng như thép, quạt điện… vẫn cần được cải thiện, do phải xin đăng ký ở chi cục đo lường các tỉnh, thành phố, sau đó mới có thể dùng đơn đăng ký đó để đi làm tờ khai.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng phản ánh, việc áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong kiểm tra chuyên ngành hàng hóa vẫn hầu như không được thực hiện hoặc thực hiện với các tiêu chí đơn lẻ và khó đáp ứng. Không có mặt hàng nào được loại bỏ khỏi danh sách kiểm tra hoặc chuyển từ cơ chế kiểm tra khi nhập khẩu sang kiểm tra lưu thông trong năm 2020.

Liên quan đến số ngày thông quan hàng hóa, kết quả khảo sát tại báo cáo của VCCI cho thấy, thời gian trung bình các doanh nghiệp phải bỏ ra để thông quan hàng hoá xuất khẩu là 2,8 ngày; đối với hàng hoá nhập khẩu là 4 ngày.

Để cải thiện những vấn đề còn tồn tại nêu trên, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, cần sớm ban hành Nghị định thực hiện Đề án cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hoá nhập khẩu. Bên cạnh đó, khi xây dựng các quy định về loại mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành, chỉ tiêu kiểm tra, cùng với cơ chế quản lý rủi ro (kiểm tra miễn giảm), cần yêu cầu các bộ ngành, cơ quan soạn thảo chứng minh bằng số liệu thực tế trong lịch sử về tỷ lệ hàng hoá vi phạm. Nếu không có các thuyết minh này thì cần kiên quyết loại bỏ khỏi diện phải kiểm tra.