Khó khăn, thách thức có thể trở thành “áp lực tích cực” để cải cách kinh tế

Bà Nguyễn Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) chủ trì Hội thảo.

Bối cảnh bất mở ra không ít cơ hội phát triển

Phát biểu tại Hội thảo, bà Nguyễn Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), kinh tế toàn cầu đã phục hồi rõ nét trong năm 2024, đặc biệt là trong 6 tháng cuối năm. Dù vậy, kinh tế thế giới cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Cũng theo bà Minh, dự báo tình hình thế giới và khu vực trong năm 2025 khá phức tạp. Tại thời điểm này, các kịch bản xung quanh việc Mỹ gia tăng các biện pháp thuế quan và các công cụ chính sách thương mại khác còn nhiều bất định.

Cùng với đó, bất ổn chính trị ở nhiều nước cũng ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng thúc đẩy đối thoại, hợp tác quốc tế trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là đầu tư, thương mại, chuyển đổi xanh...

“Trong bối cảnh ấy, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và ổn định xã hội là một yêu cầu cần thiết, song “không dễ” và “không đủ”, bà Minh nhấn mạnh.

Theo Viện trưởng CIEM, bối cảnh bất định ấy không chỉ toàn “màu xám”, mà đang mở ra không ít cơ hội phát triển cho các nước thu nhập trung bình.

Trong đó, khu vực Đông Nam Á đang có nhiều tiềm năng phát triển nhanh. Điều quan trọng là phải tận dụng tối đa các cơ hội, thông qua các cải cách thể chế kinh tế và nâng cao năng lực cho các cơ quan, doanh nghiệp và người lao động một cách kịp thời nhất.

Theo bà Minh, thời điểm này năm ngoái, chúng ta còn đang nhìn nhận mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Quốc hội cho năm 2024 (từ 6-6,5%) là rất thách thức, khó khăn.

Tuy nhiên, trên cơ sở đánh giá đúng tình hình, Việt Nam đã chuyển nhanh sang thực hiện các giải pháp toàn diện để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, đặc biệt là trong 6 tháng cuối năm. Nhờ đó, Việt Nam đã đạt được những kết quả kinh tế - xã hội ấn tượng, toàn diện.

Tăng trưởng kinh tế phục hồi rõ nét, ước đạt 7,09% trong năm 2024. Lạm phát đạt 3,63%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Quốc hội. Quan trọng hơn, niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và người dân vào triển vọng kinh tế trở nên tích cực hơn, thể hiện phần nào qua các con số như vốn FDI thực hiện đạt tới 25,35 tỷ USD, kiều hối ước đạt tới 16 tỷ USD.

Theo Lãnh đạo CIEM, chúng ta đã thẳng thắn nhận diện không ít khó khăn, thách thức, như rủi ro về bẫy thu nhập trung bình, các yếu tố tạo động lực mới cho đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh,...

“Với tâm thế ấy, các khó khăn, thách thức có thể trở thành “áp lực tích cực” để Việt Nam quyết liệt hơn trong việc thực hiện các cải cách kinh tế có tính căn bản hơn, tập trung vào đổi mới, sáng tạo và hội nhập để nền kinh tế có thể hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế cho năm 2025 và các thập niên tiếp theo”, bà Nguyễn Thị Hồng Minh nhận định.

Thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025

Đánh giá về triển vọng kinh tế năm 2025, ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM) cho biết, triển vọng kinh tế thế giới năm 2025 có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố như: tính bất định cao: xung đột có thể tiếp tục leo thang ở nhiều khu vực; giá hàng hóa có thể biến động đáng kể do hệ quả của các cú sốc về khí hậu, căng thẳng địa chính trị leo thang; cạnh tranh thương mại – công nghệ giữa các siêu cường gia tăng…

Quang cảnh Hội thảo.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam có thể có một số cơ hội quan trọng như: xu hướng phát triển của khoa học – công nghệ có thể giúp thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế; cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài để mở rộng không gian cho tăng trưởng kinh tế thông qua chuyển giao công nghệ; cơ hội gia tăng đáng kể năng suất lao động nhờ cải cách thể chế, trong đó có cải cách bộ máy và cải cách thủ tục hành chính.…

Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải xử lý một số vấn đề, thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025. Các thách thức đó bao gồm: tăng trưởng kinh tế thế giới có thể phục hồi chậm, thậm chí suy giảm trong năm 2025; sự phát triển nhanh của các công nghệ mới - bên cạnh các cơ hội to lớn - cũng đặt ra thách thức không nhỏ nếu Việt Nam không sớm hiện thực hóa một cách tiếp cận phù hợp.

Thu hút FDI có chất lượng là một yêu cầu đúng đắn, song khó có thể hiệu quả và đúng hướng nếu không kịp thời cụ thể hóa các tiêu chí về chất lượng của dự án, phù hợp với định hướng phát triển của nền kinh tế.

Hiện thực hóa tăng trưởng cao là một yêu cầu quan trọng để Việt Nam hướng tới các mục tiêu phát triển đầy tham vọng vào năm 2030 và 2045, song chỉ thực sự có ý nghĩa nếu không đi kèm với áp lực lạm phát cao.

Kiến nghị các giải pháp để phát triển kinh tế năm 2025, trong đó, liên quan giải pháp về chính sách tài khoá, ông Nguyễn Anh Dương cho rằng cần thực hiện nghiêm kỷ luật chi NSNN nhằm bảo đảm thực hiện mục tiêu đề ra cho năm 2025 và giảm áp lực cho thu NSNN.

Đồng thời, nghiên cứu khả năng sớm điều chỉnh mức thuế suất thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân cho một số nhóm đối tượng phù hợp; thường xuyên theo dõi, đánh giá diễn biến huy động, chi trả vốn vay trái phiếu Chính phủ, từ đó có các kiến nghị phù hợp.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu, xây dựng cơ chế ngân sách ở cấp vùng, trong đó mạnh dạn cân nhắc việc thành lập Quỹ đầu tư phát triển vùng, nhằm tạo động lực cho phát triển kinh tế vùng và cải thiện liên kết vùng.

Ông Nguyên Anh Dương cũng nhấn mạnh cần nghiên cứu, xây dựng và cụ thể hóa quy định theo hướng áp dụng cơ chế thuế hỗn hợp (bao gồm cả thuế tuyệt đối và thuế theo tỷ lệ %) đối với thuốc lá; nghiên cứu cơ chế thuế phù hợp đối với hàng hóa nhập khẩu qua kênh thương mại điện tử để bảo đảm cân bằng giữa các mục tiêu thu thuế, kiểm soát chi phí liên quan đến thu thuế và tạo động lực phát triển cho thương mại điện tử.