Hút vốn ngoại vào cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

	Startup Việt đã hút vốn ngoại
	Vẫn khó thu hút vốn ngoại vào thị trường chứng khoán
	Muốn hút vốn ngoại, doanh nghiệp phải... đầu tư
	Hút vốn ngoại, chờ nội lực mới

Doanh nghiệp cổ phần hóa mong chờ nguồn vốn ngoại từ nhà đầu tư chiến lược. Ảnh: ST

Vướng tỷ lệ sở hữu

Trong thời gian qua, nhiều DNNN đã hoàn thành việc cổ phần hóa, thoái vốn như: Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil), Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PVPower), Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tổng công ty Phát điện 3 (EVN GENCO3)…

Nhiều DN đã nhận được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư nước ngoài trong quá trình thực hiện CPH, thoái vốn nhà nước, tuy nhiên, kết quả thu hút các nhà đầu tư nước ngoài của các DN rất khác nhau.

Ông Phạm Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp) cho biết, bên cạnh những DN thành công trong thu hút vốn ngoại cũng có những DN chưa thành công. Ngay trong các đơn vị thu hút thành công thì không phải trường hợp nào cũng tận dụng được những lợi thế về kinh nghiệm quản trị, công nghệ và năng lực tài chính của nhà đầu tư nước ngoài trong quá trình xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường, mang lại hiệu quả cho Nhà nước, DN.

Chia sẻ về câu chuyện thu hút nhà đầu tư chiến lược nước ngoài trong quá trình cổ phần hóa, ông Bùi Xuân Thu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Bảo hiểm Bưu điện (PTI) cho biết, DN này phát hành tăng vốn cho cổ đông chiến lược nước ngoài năm 2015 và đã bán hơn 37% vốn cổ phần cho đối tác nước ngoài là Công ty bảo hiểm Dongbu đến từ Hàn Quốc (DB Insurance). Sau khi có cổ đông chiến lược, doanh thu bảo hiểm PTI liên tục tăng trưởng với tốc độ cao trong giai đoạn 2015-2020. Đơn cử năm 2020 đạt 6.500 tỷ đồng, gấp 4 lần so với 2014. Hiện nay, DN này đang gặp khó khăn về vấn đề tăng vốn bởi sau 6 năm kể từ khi tăng vốn qua phát hành riêng lẻ cho DB Insurance, PTI vẫn giữ nguyên mức vốn điều lệ 804 tỷ đồng. Việc tăng vốn của DN này gặp trở ngại, trong đó có vấn đề cổ đông lớn nước ngoài có mong muốn gia tăng tỷ lệ sở hữu tại PTI, lí do là dù giữa năm 2020, PTI đã có nghị quyết đại hội cổ đông về việc thông qua chủ trương nâng tỷ lệ sở hữu tối đa của cổ đông nước ngoài tại PTI từ 49% lên 100%, song tỷ lệ này hiện vẫn chưa được cơ quan chức năng phê duyệt.

“Chúng tôi nhận thấy vấn đề chính là sự không đồng nhất giữa Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện nay và Cam kết WTO về bảo hiểm mà Việt Nam đang tham gia trong việc xác định nghiệp vụ Bảo hiểm sức khỏe mà PTI đang kinh doanh không bao gồm nghiệp vụ bảo hiểm y tế (lĩnh vực mà Việt Nam loại trừ trong cam kết WTO). Trường hợp không nâng được tỷ lệ sở hữu nước ngoài từ 49% lên 100%, PTI rất khó có thể thu hút thêm được nguồn vốn từ các cổ đông nước ngoài nhằm mở rộng quy mô và phát triển hoạt động kinh doanh. DB Insurance cũng gặp hạn chế trong việc mở rộng quy mô hỗ trợ PTI”, ông Bùi Xuân Thu chia sẻ. Vướng mắc trên không chỉ đối với PTI mà còn là của nhiều DN bảo hiểm phi nhân thọ đang gặp phải trong quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Vướng về thời hạn

Một khó khăn trong hút vốn ngoại vào CPH được DN chia sẻ đến từ vấn đề thời hạn.

Ông Phạm Quyên, Phó Trưởng ban Kinh tế Kế hoạch, Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) cho biết, theo phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt, nhà đầu tư nước ngoài được nắm giữ đến 49% tỷ lệ vốn tại BSR. Tuy nhiên, việc bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài của DN này trong quá trình CPH vào năm 2018 đã không thực hiện được do hết thời hạn lựa chọn nhà đầu tư chiến lược (trong vòng 3 tháng kể từ ngày phê duyệt phương án), phải chuyển sang hình thức thoái vốn của Nhà nước sau khi BSR chuyển thành công ty cổ phần.

Chia sẻ vướng mắc trong hút vốn ngoại vào BSR, ông Phạm Quyên cho biết: “Quy định về thời gian lựa chọn nhà đầu tư chiến lược quá ngắn trong khi giao dịch chào bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài tại BSR được xem là một trong những giao dịch có quy mô chào bán lớn trên thị trường với tỷ lệ chào bán dự kiến là 49% vốn cổ phần, tương đương với hơn 1,5 tỷ cổ phần với tổng giá trị chào bán dự kiến khoảng 1,5 tỷ USD. Do vậy, cổ đông chiến lược tiềm năng sẽ phải mất nhiều thời gian nghiên cứu đánh giá đầu tư trước khi quyết định tham gia đầu tư”. Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực lọc hóa dầu như thuế nhập khẩu không còn áp dụng nên không hấp dẫn được nhà đầu tư. Lợi nhuận của BSR trong các năm gần đây cũng bị sụt giảm đáng kể do tác động của dịch Covid... Tất cả các yếu tố trên khiến việc hút vốn ngoại của BSR gặp khó khăn dù trước đó có khá nhiều DN ngoại quan tâm tìm hiểu BSR.

Đại diện BSR cũng chia sẻ giải pháp thu hút nhà đầu tư chiến lược nước ngoài trong thời gian tới. Theo đó, BSR sẽ tối ưu hóa công nghệ sản xuất và tiết kiệm tối đa chi phí để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh nhằm tạo sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư, chủ động tìm kiếm, tương tác với các nhà đầu tư tiềm năng để giới thiệu cơ hội đầu tư vào BSR. Ông Nguyễn Duy Giang, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PVPower) cũng đề xuất một số giải pháp như: chủ động tổ chức xếp hạng tín dụng DN, tạo tính minh bạch; chuyển đổi báo cáo tài chính theo tiêu chuẩn quốc tế; thành lập DN cổ phần từ đầu để cùng các đối tác nước ngoài chia sẻ cơ hội, thách thức và kỹ năng quản trị.

Nhận định về vấn đề này, theo ông Phạm Tuấn Anh, các DN cần tìm được đối tác nước ngoài thực sự có chất lượng và nắm bắt cơ hội để “chuyển mình” sau khi tiến hành CPH. Ngành nghề kinh doanh của DN CPH, tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài đối với mỗi ngành nghề, lĩnh vực cũng là các thông tin cần đảm bảo công khai, minh mạch. Đồng thời, phương thức, trình tự thủ tục bán cổ phần của các DN có vốn nhà nước cho nhà đầu tư nước ngoài cần đảm bảo nguyên tắc cao nhất là đảm bảo quyền lợi cho Nhà nước bên cạnh các yếu tố như lợi ích của DN, nhà đầu tư, người lao động…