Hiệu quả từ phần mềm quản lý cư dân biên giới ở Quảng Ninh

CBCC Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái kiểm tra hàng hóa của cư dân biên giới bằng phần mềm quản lý. Ảnh: T.TRANG

Có mặt tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái trong những ngày trung tuần của tháng 4 - 2015, trái với những cảnh tượng đông đúc, chen lấn, xô đẩy như những ngày cuối năm 2014, giờ đây lượng cư dân biên giới qua lại cửa khẩu Móng Cái tuy đông nhưng trật tự hơn nhờ những hàng rào phân làn, và sự quản lý mới của cơ quan Hải quan nơi đây.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Dương - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái cho biết, thời gian qua, việc quản lý hàng hóa của cư dân biên giới đối với cơ quan Hải quan nói chung và Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái nói riêng rất phức tạp. Đặc biệt là thời điểm từ 26-11 đến 31-12-2014 khi mà lượng khách xuất nhập cảnh qua cửa khẩu quốc tế Móng Cái tăng đột biến, trung bình mỗi ngày có khoảng từ 17 đến 20 nghìn lượt khách qua lại đã gây ra hiện tượng ùn tắc, dòng người xếp hàng kéo dài, chen lấn, xô đẩy gây mất trật tự tại khu vực cửa khẩu. Vì vậy việc giải quyết thủ tục hải quan cho cư dân biên giới được hưởng chính sách ưu đãi miễn thuế theo Quyết định 254/2006/QĐ-TTg cũng rất mất nhiều thời gian.

Cùng với đó, một số cư dân là người Trung Quốc được cấp nhiều loại sổ (sổ thông hành cư dân biên giới, sổ thông hành thông thường, thẻ vào chợ, hộ chiếu…) thường xuyên quay vòng xách hàng qua cửa khẩu nhiều lượt trong ngày; cư dân Việt Nam lợi dụng chính sách cấp sổ thông hành màu xanh theo địa chỉ cư trú của bản thân, theo địa chỉ của bố, mẹ vợ (hoặc bố, mẹ chồng), khai báo khống việc mất sổ để được cấp nhiều sổ, quay vòng đi nhiều lần trong ngày... Lượng người xuất nhập cảnh đông, hiện tượng quay vòng diễn ra phổ biến đã gây khó khăn cho cơ quan Hải quan trong việc quản lý số lượt, giá trị miễn thuế.

Để đảm bảo công tác quản lý hàng hóa của cư dân biên giới qua cửa khẩu quốc tế Móng Cái được chặt chẽ, đúng quy định, tạo thuận lợi cho việc trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới giữa hai nước và thực hiện nhiệm vụ hiện đại hóa trọng tâm năm 2015 đã đăng ký với Cục Hải quan tỉnh, Đội thủ tục hàng hóa XNK II- Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái đã phối hợp với cán bộ công chức Trung tâm Dữ liệu - Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh xây dựng phần mềm quản lý cư dân biên giới.

Phần mềm này được xây dựng với mục đích kiểm soát chặt chẽ số lượt đi của người xuất nhập cảnh, số lần được miễn thuế trong ngày của cư dân khi mang hàng thuộc danh mục miễn thuế. Đảm bảo quản lý được cư dân dùng nhiều sổ thông hành để xuất nhập cảnh cũng chỉ được miễn thuế 2 triệu đồng/người/ngày.

Có thể thấy, với việc triển khai phần mềm này dữ liệu được quản lý tập trung, các bảng kê được nhập máy và lưu giữ cả bằng dữ liệu điện tử đã tạo thuận lợi cho công tác thống kê số lượng, trị giá, số thuế được miễn thuế và thuận tiện, dễ dàng trong việc tra cứu. Loại bỏ việc ghi chép sổ theo dõi bằng phương pháp thủ công của CBCC Hải quan cũng như công đoạn hàng tháng đều phải in thêm sổ theo dõi hàng hóa cư dân biên giới. Ngoài ra, phần mềm còn có thể hỗ trợ khai báo trên bảng kê cho các đói tượng là cư dân có trình độ thấp không biết chữ, người cao tuổi, cư dân Trung Quốc không biết tiếng Việt.

Giới thiệu với chúng tôi về phần mềm này, ông Nguyễn Văn Dương cho biết, các bước nghiệp vụ khai báo trên phần mềm đều đảm bảo tuân thủ đúng các quy định, hướng dẫn của các bộ, ngành về quản lý hàng hóa trao đổi của cư dân biên giới. Đồng thời đáp ứng được yêu cầu quản lý đối với cư dân biên giới được miễn thuế theo Quyết định 254/QĐ-TTg và Thông tư 42/2012/TT-BTC.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Dương cũng cho biết, phần mềm được xây dựng trên công nghệ WEB, việc truy cập, khai thác sử dụng thông qua hệ thống mạng LAN/WAN của ngành. Phần mềm được xây dựng các module ở dạng động giúp người sử dụng chủ động điều chỉnh, cập nhật nếu có sự thay đổi trong chính sách quản lý hàng hóa trao đổi của cư dân biên giới. Phần mềm cũng được kết nối với thiết bị đọc mã vạch để có thể nhận biết đối tượng, hành khách xuất nhập cảnh (các sổ thông hành được mã hóa bằng mã vạch tương ứng với sổ chứng minh thư của hành khách xuất nhập cảnh).

Được biết, hệ thống cơ sở dữ liệu về hành khách xuất nhập cảnh được Hải quan Móng Cái thu thập từ Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Móng Cái và Công an các phường cấp sổ cư dân biên giới.

Chứng kiến thao tác trực tiếp của CBCC thấy rằng, quy trình thực hiện phần mềm cũng khá đơn giản và nhanh chóng: Khi cư dân xuất trình sổ thông hành, CBCC Hải quan kiểm tra hàng hóa (nếu hàng hóa không thuộc danh mục miễn thuế thì hướng dẫn người nhập cảnh kê khai trên tờ khai phi mậu dịch và thực hiện thủ tục hải quan đối với loại hình NK phi mậu dịch), nếu hàng hóa thuộc danh mục miễn thuế thì cập nhật dữ liệu sổ thông hành bằng mã vạch.

Lúc này, máy tính sẽ sử lý dữ liệu theo hai hướng: Trong ngày, cư dân đó chưa được hưởng định mức miễn thuế thì công chức Hải quan thực hiện kiểm tra bảng kê hàng hóa, so sánh với hàng hóa thực tế, tiến hành cập nhật vào phần mềm thông tin hàng hóa và trị giá. Nếu trong ngày cư dân đã được hưởng định mức miễn thuế 2 triệu đồng thì hệ thống sẽ đưa ra cảnh báo.

Cư dân biên giới xếp hàng chờ làm thủ tục tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái. Ảnh: T.trang

Sau khi cập nhật thông tin hàng hóa, trên cơ sở dữ liệu giá do cơ quan Hải quan xác định, hệ thống sẽ xác định trị giá hàng hóa của cư dân có nằm trong định mức thì giải quyết theo quy định. Nếu vượt định mức thì hệ thống sẽ tự động tính tiền thuế phải nộp, công chức Hải quan viết số thuế trên bảng kê của cư dân và tiến hành thu thuế…

Tất cả các thao tác này chỉ mất tối đa 5 phút/người, thay vì 15 phút như trước đây. Không chỉ vậy, với quy trình này, hệ thống sẽ phát hiện được các trường hợp sổ hết hạn, trường hợp một cư dân sử dụng nhiều sổ và đưa ra cảnh báo để công chức Hải quan biết và xử lý.

Từ việc ứng dụng phần mềm này, số thu NSNN từ hàng hóa của cư dân biên giới tại Chi cục tăng lên đáng kể. Nếu như cả năm 2014, số thu thuế đối với hàng hóa vượt định mức của cư dân biên giới là khoảng 3 tỷ đồng thì sang năm 2015, trong 3 tháng đầu năm, số thu thuế đối với hàng hóa vượt định mức của cư dân biên giới đạt gần 1 tỷ đồng.

Có thể thấy, với những nỗ lực trong công tác giám sát hải quan, giám sát hàng hóa tiêu dùng miễn thuế của cư dân biên giới vốn dĩ là một công việc rất phức tạp từ trước tới nay thì việc ứng dụng phần mềm để hiện đại hóa công tác quản lý hàng hóa cư dân biên giới của Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái chính là một sáng kiến cần được nhân rộng trong toàn ngành.