Hải quan Quảng Trị: Đề xuất giải pháp đột phá thúc đẩy phát triển kinh tế cửa khẩu La Lay

Lãnh đạo Cục Hải quan Quảng Trị cùng các đơn vị nghiên cứu, thảo luận địa hình triển khai hệ thống băng tải chuyền than tại Cửa khẩu La Lay. Ảnh: Cục Hải quan Quảng Trị

Hướng đến mục tiêu cửa khẩu quốc tế kiểu mẫu

Cùng với Khu kinh tế - thương mại đặc biệt Lao Bảo, Khu kinh tế cửa khẩu La Lay với vị trí địa lý lý tưởng hình thành tam giác phát triển bao gồm một vùng rộng lớn các tỉnh Đông Bắc Campuchia, Đông Bắc Thái Lan, Nam Lào với miền Trung Việt Nam, rất thuận lợi cho việc mở rộng thị trường và thông thương hàng hóa. Từ năm 2020 đến tháng 6/2024, cửa khẩu quốc tế La Lay làm thủ tục cho hơn 248 nghìn lượt phương tiện vận tải XNC, kim ngạch XNK đạt hơn 630 triệu USD, tăng trưởng rõ rệt hơn so với những năm trước đây.

Với trữ lượng than đá dồi dào tại mỏ than Kaleum, tỉnh Sekong, Lào, Bộ Năng lượng và Mỏ (Lào) đã đề nghị Bộ Công Thương Việt Nam quan tâm, tạo điều kiện để doanh nghiệp Lào xuất khẩu than đá sang Việt Nam, chủ yếu qua cửa khẩu quốc tế La Lay và vận chuyển đến các cảng tại Việt Nam để tiêu thụ trong nước hoặc xuất khẩu ra nước thứ ba. Tuy nhiên, tuyến đường vận tải than đá phải đi qua cửa khẩu quốc tế La Lay hiện chưa có bãi tập kết, sang hạ tải hàng hóa. Bên cạnh đó khoảng 12 km quốc lộ 15D là đường nhỏ có nhiều đèo dốc dẫn đến quá tải, năng suất vận tải thấp không đáp ứng được yêu cầu đề ra và làm tăng chi phí vận tải.

Chính vì vậy, việc thúc đẩy Dự án xây dựng hệ thống băng tải vận chuyển than đá từ Lào về Việt Nam vừa góp phần hỗ trợ hoạt động xuất khẩu than đá của nước bạn Lào vừa tạo nguồn thu ngân sách thường xuyên, ổn định cho địa phương. Hơn thế nữa, hoạt động XNK gia tăng góp phần tạo ra sinh kế, dịch vụ hậu cần (như vận tải, sửa chữa phương tiện, ăn nghỉ...) sau cửa khẩu cho người dân khu vực phía Tây Quảng Trị.

Liên quan đến Dự án này, Cục Hải quan Quảng Trị đề xuất và đã được Tổng cục Hải quan giao nghiên cứu đề tài khoa học cấp Ngành “Quản lý hải quan đối với phương thức nhập khẩu than đá bằng băng chuyền kín xuyên biên giới tại cửa khẩu quốc tế La Lay thuộc tỉnh Quảng Trị”. Đề tài đã hoàn thành nghiệm thu cơ sở và đơn vị đang nỗ lực hoàn thành để bảo vệ cấp Tổng cục Hải quan vào cuối tháng 7/2024.

Một sản phẩm có ý nghĩa ứng dụng cao của Đề tài là “Quy trình thủ tục hải quan đối với than nhập khẩu bằng hệ thống băng tải” đã được Cục Hải quan Quảng Trị xây dựng trên cơ sở tận dụng tối đa những ưu thế về trang thiết bị, công nghệ của Hệ thống băng tải, để không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý và quy định hiện hành mà còn hướng đến một mô hình quản lý hải quan hiện đại. Cục Hải quan Quảng Trị đề xuất Tổng cục Hải quan sớm nghiệm thu Đề tài và thẩm định ban hành “Quy trình thủ tục hải quan đối với than nhập khẩu bằng hệ thống băng tải” đồng thời phê duyệt chủ trương cơ cấu tổ chức bộ máy tại Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới.

Để giải quyết các nhu cầu cấp bách trước mắt trong giải phóng, thông quan hàng hóa qua cửa khẩu quốc tế La Lay, Cục Hải quan Quảng Trị đã chủ động xây dựng, vận hành “Phần mềm quản lý phương tiện XNC của Công ty CP tập đoàn Hoành Sơn”. Đến nay, phần mềm đã phát huy tác dụng, mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan Hải quan và doanh nghiệp; việc sử dụng phần mềm giảm thời gian làm thủ tục từ 3-6 phút đối với mỗi phương tiện vận tải. Vì vậy, đề nghị Tổng cục Hải quan cần quan tâm phê duyệt mở rộng áp dụng Phần mềm này cho các doanh nghiệp khác làm thủ tục tại Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay và mở rộng đến Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo nhằm giảm thời gian, giảm chi phí và tăng độ chính xác trong quá trình làm thủ tục cho phương tiện XNC.

Cùng với nỗ lực của ngành Hải quan, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Quảng Trị cũng đã có sự vào cuộc quyết liệt, chỉ đạo, định hướng các chủ trương liên quan đến Dự án nhập khẩu than đá bằng hệ thống băng tải chuyền xuyên biên giới, cũng như chỉ đạo các cơ quan ban ngành liên quan hoàn thiện hạ tầng cửa khẩu quốc tế La Lay. Mặc dù vậy, với quy mô, tính đột phá của Dự án còn tồn tại nhiều khó khăn, cần tiếp tục nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của chính quyền địa phương như chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan hướng dẫn các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, sớm phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Kho bãi tập kết tại thôn Ađeng, xã A Ngo, huyện Đakrông - là điểm cuối của Dự án hệ thống băng tải; đề xuất Bộ Giao thông vận tải và các bộ, ngành liên quan sớm phê duyệt dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 15D, tương ứng với tiêu chuẩn tuyến quốc lộ giao thông miền núi kết nối với cửa khẩu quốc tế La Lay. Đặc biệt, quan tâm chỉ đạo sớm hoàn thiện động bộ hạ tầng cửa khẩu theo Quy hoạch được phê duyệt để tranh thủ nguồn đầu tư trang thiết bị, máy móc kiểm tra, giám sát hải quan hiện đại mà Tổng cục Hải quan trang cấp cho đơn vị phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát, rút ngắn thời gian thông quan, nâng cao hiệu công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại. Đồng thời, quan tâm đầu tư xây dựng công trình Quốc môn cửa khẩu quốc tế La Lay để hoàn thiện cảnh quan cửa khẩu, hướng đến mục tiêu cửa khẩu quốc tế kiểu mẫu góp phần thúc đẩy đầu tư và du lịch địa phương.

Khu bến cảng Mỹ Thủy- đòn bẩy phát triển thương mại, dịch vụ tỉnh Quảng Trị

Dự án đầu tư xây dựng Khu bến cảng Mỹ Thuỷ, Quảng Trị được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 16/QĐ-TTg ngày 4/1/2019, xác định: Khu bến cảng Mỹ Thuỷ phục vụ trực tiếp cho khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị, kết hợp tiếp chuyển hàng cho Lào, Đông Bắc Thái Lan trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây; có bến tổng hợp, container, hàng rời cho cỡ tàu trọng tải đến 100.000 DWT.

Hiện nay, trung bình mỗi ngày có khoảng 10.000 tấn hàng hóa nhập khẩu qua cửa khẩu Lao Bảo, La Lay (trong đó có khoảng 6.000 tấn than đá nhập khẩu), phải vận chuyển qua các cảng biển Hòn La (Quảng Bình), Chân Mây (Huế) do Quảng Trị không có cảng biển nước sâu, nên kéo dài quảng đường, thời gian, tăng cao chi phí vận chuyển hàng hóa của các doanh nghiệp. Vì vậy, dự kiến nếu cảng biển Mỹ Thủy được đưa vào khai thác thì sẽ thực hiện vận chuyển hàng ngàn tấn hàng hóa mỗi ngày.

Ngày 25/3/2024, Công ty CP Liên doanh cảng quốc tế Mỹ Thủy chính (MTIP) thức phát lệnh triển khai thi công giai đoạn 1, Khu bến cảng Mỹ Thủy, dự kiến đến tháng 11/2025 sẽ hoàn thành từ 2 đến 4 bến với tổng chiều dài tuyến mép bến 1.300m, tổng chiều dài cầu cảng 1.350m, chiều rộng 50m cùng hệ thống hạ tầng kỹ thuật, công trình phụ trợ đi kèm cho tàu có trọng tải đến 100.000 tấn đến bốc xếp, vận chuyển hàng hóa.

Từ thực tiễn quản lý hải quan tại địa bàn, để chuẩn bị đầy đủ điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động quản lý hải quan, Cục Hải quan Quảng Trị đã đề xuất Tổng cục Hải quan, UBND tỉnh Quảng Trị đồng ý chủ trương tiến hành các thủ tục điều chỉnh quy hoạch, giao đất làm cơ sở cho triển khai đầu tư xây dựng Dự án trụ sở Chi cục Hải quan cảng Mỹ Thủy tại khu vực cảng biển Mỹ Thủy và Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị. Để sớm chuẩn bị đầu tư trong giai đoạn 2026-2030, đơn vị đề xuất Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan quan tâm bổ sung quy hoạch xây dựng Trụ sở Chi cục Hải quan cảng Mỹ Thủy trong giai đoạn trung hạn 2025-2030 và bố trí nguồn vốn cho công tác chuẩn bị đầu tư.

Cũng theo đó, Cục Hải quan Quảng Trị đã kiện toàn Tổ nghiên cứu, triển khai các hoạt động quản lý hải quan tại cảng Mỹ Thủy chủ động làm việc với MTIP để phối hợp, tham mưu các quy định về hải quan đối với hoạt động tại cảng biển giúp cho dự án cảng Mỹ Thủy đáp ứng được yêu cầu pháp lý cũng như thực tiễn hoạt động XNK theo quy định.