Giải bài toán về giá và cung cầu vàng trong nước

Thị trường vàng trong nước cần giải pháp quản lý linh hoạt hơn. Ảnh: H.Dịu

Giá vàng liên tục "đỉnh nóc" nhưng khó mua vào

Từ đầu năm 2024 đến nay, giá vàng trong nước liên tục lập kỷ lục mới. Nếu như trong năm 2023, giá vàng SJC đạt mốc cao nhất vào khoảng 77 triệu đồng/lượng hồi cuối tháng 11/2023 thì bước sang năm 2024 đến nay, giá vàng SJC đã có thời điểm đạt mốc 90 triệu đồng/lượng chiều bán ra. Trong khi đó, giá vàng nhẫn hiện cũng đã tăng mạnh tới 26 triệu đồng, từ mức khoảng 62 triệu đồng hồi đầu năm, lên quanh mức 88 triệu đồng hiện nay, mang lại lợi nhuận đáng kể cho người mua vàng từ đầu năm.

Giá vàng trong nước diễn biến như trên do chịu nhiều ảnh hưởng tăng giảm mạnh từ những biến động trên thị trường quốc tế. Năm 2024, dự báo suy thoái kinh tế Mỹ và khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất, nên tăng nhu cầu đầu tư vào vàng, đẩy giá vàng quốc tế tăng từ mức gần 2.040 USD/ounce lên gần 2.800 USD/ounce trong phiên cuối tháng 10/2024 và giảm nhẹ trong những ngày đầu tháng 11/2024.

Nhưng ngay sau khi có kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ với chiến thắng thuộc về ông Donald Trump, giá vàng lao dốc mạnh, hiện còn quanh mức 2.650 USD/ounce. Qua đó khiến giá vàng SJC trong phiên 7/11/2024 cũng rơi “thê thảm” tới 3,5 triệu đồng/lượng chiều bán ra và 6 triệu đồng/lượng chiều mua vào, xuống 81-85,5 triệu đồng/lượng (mua vào-bán ra).

Có thể thấy, diễn biến giá vàng trong nước chịu nhiều tác động từ yếu tố bên ngoài, nhưng mặc giá vàng “đỉnh nóc, kịch trần và bay phấp phới", diễn biến mua bán vàng tại thị trường trong nước mới là vấn đề đang được người dân quan tâm. Trường hợp của anh Đ.V.Đ. (Hà Nội) là một ví dụ của việc có tiền cũng không mua nổi 1 chỉ vàng.

Diễn biến giá vàng SJC trong 30 ngày gần đây. Nguồn: SJC

Theo đó, với nhu cầu mua vàng mừng đám cưới, anh Đ. đã gọi điện tới một số cửa hàng kinh doanh vàng nhưng đều được trả lời là không có vàng. Chuyển hướng sang mua vàng lượng SJC, liên hệ với một cửa hàng của SJC tại Hà Nội, anh Đ. được nhân viên hướng dẫn là phải đăng ký qua web, thanh toán trước và khoảng 2 ngày sau mới giao hàng, nhưng như vậy lại không kịp thời gian để mừng cười.

Vấn đề này cũng đã được nhiều đại biểu Quốc hội phản ánh trong các phiên thảo luận tại Kỳ họp thứ 8 đang diễn ra. Đại biểu Lê Hoàng Hải (đoàn Đồng Nai) chia sẻ về nhiều phản ánh đi khắp Hà Nội không mua nổi 1 chỉ vàng nhẫn để mừng cưới, hoặc thông tin về người dân bán vàng trên chợ mạng, với việc hình thành thị trường “chợ đen” về vàng với giá cao hơn giá các công ty vàng niêm yết.

“Như vậy, sau chính sách can thiệp để bình ổn giá vàng thì đúng là giá vàng miếng SJC “bình ổn” thật, nhưng là bình ổn tại ngân hàng và người dân thực sự nản với việc xếp hàng mua vàng miếng, vì có xếp hàng, có đăng ký cũng không thể mua được”, đại biểu Lê Hoàng Hải nêu rõ.

Chính vì thế, theo báo cáo về xu hướng nhu cầu vàng quý 3/2024 của Hội đồng Vàng thế giới, Việt Nam là một trường hợp ngoại lệ khi chứng kiến ​​mức giảm 33% theo quý và mức giảm 10% theo năm về nhu cầu vàng miếng và vàng xu, trong khi một số quốc gia trong khu vực vẫn ghi nhận mức tăng trưởng hai chữ số theo từng năm.

Diễn biến giá vàng thế giới trong 1 năm qua. Nguồn: Kitco

Linh hoạt quản lý trước những biến động khó lường

Hiện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang quản lý thị trường vàng bằng nhiều giải pháp, như giữ vàng miếng SJC là thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất, đồng thời kiểm soát hoạt động nhập khẩu và cung ứng vàng ra thị trường. Hay gần đây nhất, để bình ổn giá vàng và kéo giảm chênh lệch giữa giá vàng SJC với giá vàng thế giới, NHNN đã tổ chức một số phiên đấu giá vàng, sau đó thì dừng lại và tổ chức đấu thầu bán vàng miếng trực tiếp cho 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty SJC để cung cấp vàng cho thị trường.

Thực tế cho thấy, những giải pháp của NHNN cũng từng bước ổn định giá vàng, thu hẹp đáng kể chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC trong nước và giá vàng thế giới, từ mức lên tới gần 20 triệu đồng/lượng hiện chỉ còn 3-4 triệu đồng/lượng. Hơn nữa, tính đến nay, trong khi giá vàng thế giới tăng 33% thì giá vàng miếng SJC chỉ tăng 20% so với đầu năm.

Ngoài ra, NHNN cũng đã triển khai nhiều cuộc thanh tra toàn diện các doanh nghiệp và tổ chức kinh doanh vàng miếng, trong đó có 6 tổ chức tín dụng và doanh nghiệp, chiếm hơn 92% thị phần kinh doanh vàng miếng. Hoạt động thanh tra tập trung vào việc chấp hành các quy định của pháp luật về kinh doanh vàng, phòng chống rửa tiền, thực hiện nghĩa vụ thuế... Để đảm bảo tính minh bạch và công bằng, đoàn thanh tra liên ngành được NHNN thành lập bao gồm cả đại diện của Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công Thương (Tổng cục Quản lý thị trường) và Bộ Tài chính (Tổng cục Thuế).

Nhưng rõ ràng, những vướng mắc trên thị trường vàng vẫn còn đó, nên nhiều ý kiến đã cho rằng, cơ quan quản lý cần thay đổi tư duy quản lý thị trường vàng, tập trung quản lý bằng biện pháp kinh tế. Bởi theo các chuyên gia, giá vàng thế giới dự kiến sẽ còn nhiều biến động, nhất là khi các nhà đầu tư đang kỳ vọng vào các chính sách kinh tế, chính sách kích thích tài chính khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào đầu năm sau, giúp đồng USD mạnh hơn thì giá vàng có thể suy giảm.

Điều này sẽ càng tạo thêm áp lực lên thị trường vàng Việt Nam, nên cơ quan quản lý cần điều chỉnh linh hoạt các chính sách quản lý thị trường, để đáp ứng tốt hơn nhu cầu cũng như thích ứng với những điều chỉnh chính sách kinh tế quốc tế sắp tới, nhưng đồng thời vẫn phải tăng cường giám sát và kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng đầu cơ và đảm bảo lợi ích cho người dân.

Cũng về vấn đề này, đại biểu Quốc hội PGS.TS. Trần Hoàng Ngân (đoàn TPHCM) đã cho rằng, nếu để người dân thoải mái mua vàng thì cân đối vĩ mô sẽ bị phá vỡ, nên đôi khi phải chấp nhận hy sinh quyền mua vàng của người dân để giải quyết điểm nghẽn lớn hơn, đó là giải quyết bài toán ổn định kinh tế vĩ mô. Do đó, giải pháp căn cơ hơn là nên quan tâm đến thành lập sàn giao dịch hàng hoá, với sàn giao dịch vàng liên thông với thị trường thế giới, từ đó giải quyết được bài toán về giá vàng và cung cầu vàng trong nước.

Trong kiến nghị chính sách mới đây, các chuyên gia của trường Đại học Kinh tế quốc dân đã đề nghị bãi bỏ tình trạng độc quyền nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh vàng miếng, đảm bảo liên thông giữa thị trường vàng trong nước và quốc tế.

Ngoài ra, việc quản lý chặt chẽ buôn lậu vàng cũng góp phần hạn chế tình trạng giá vàng tăng bất hợp lý do cầu tăng ảo. Liên tiếp trong thời gian gần đây, lực lượng Hải quan đã phối hợp với các đơn vị liên quan phát hiện và bắt giữ các vụ vận chuyển, nhập lậu vàng qua biên giới, trong đó có đường hàng không. Vì thế, giải pháp về truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân về vàng cũng rất quan trọng, để người dân chọn đúng hướng, không tiếp tay cho các đối tượng đầu cơ, buôn lậu.

Chuyên gia kinh tế Phan Dũng Khánh: Vàng khó tiếp tục duy trì tốc độ tăng Đầu tư vàng ngắn hạn trong thời điểm này khá rủi ro vì giá vàng đã tăng rất nhanh thời gian qua và khó có thể tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng trên trong thời gian tới. Trong lịch sử, chu kỳ 10 năm của vàng thì phần lớn thời gian là đi ngang, chỉ 1 - 2 năm giá tăng mạnh, 1 - 2 năm giá sụt giảm. Tính đến thời điểm này, vàng đã có giai đoạn tăng giá khá dài và khá hiếm trong lịch sử.