El Nino và biến đổi khí hậu dẫn tới thời tiết cực đoan

Mưa lớn gây ngập lụt ở đường Quang Trung và Đống Đa, Hải Châu (Đà Nẵng) sáng 14-9. Ảnh: S.T.

Bất thường và cực đoan

Tại Hội nghị trực tuyến “Rút kinh nghiệm về công tác phòng chống thiên tai 8 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới” diễn ra tại Hà Nội ngày 14-9, Ông Hoàng Văn Thắng Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, Phó Trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai cho biết: Do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino và biến đổi khí hậu, tình hình thời tiết và thiên tai từ đầu năm đến nay diễn biến bất thường và cực đoan.

Cụ thể, ngay từ tháng 3 đã xảy ra mưa lũ lớn trái mùa tại 3 tỉnh miền Trung, đỉnh lũ một số sông lên trên mức báo động 3; rét hại bất thường ở Sa Pa; nắng nóng gay gắt xảy ra trên diện rộng và kéo dài ở khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ; hạn hán nghiêm trọng tại các tỉnh Nam Trung Bộ; dông lốc đặc biệt lớn tại Hà Nội; mưa lịch sử về cường suất tại Sơn La sau bão số 1 và tại Quảng Ninh vào cuối tháng 7, đầu tháng 8.

Nhận định về xu thế khí tượng, thủy văn từ tháng 9-2015 đến hết tháng 2- 2016, ông Hoàng Đức Cường, Giám đốc Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia cho rằng: Trong điều kiện El Nino, từ nay đến hết năm 2015 sẽ có khả năng xảy ra khoảng 6-7 cơn bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông, trong đó khoảng 2-3 cơn bão, áp thấp nhiệt đới sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta.

Dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia cho thấy: Nhiệt độ trong các tháng từ tháng 9-2015 đến tháng 2-2016 trên phạm vi toàn quốc có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1,5oC. Ở Bắc Bộ do lượng mưa thấp nên sẽ xảy ra thiếu nước cục bộ, đặc biệt vùng núi cao phía Bắc và trung du Bắc Bộ sẽ nghiêm trọng hơn ở vùng đồng bằng. Tại khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên, tình trạng khô hạn, thiếu nước có khả năng xảy ra sớm hơn nhiều so với trung bình nhiều năm. Khả năng xâm nhập mặn vùng cửa sông Nam Bộ sẽ cao hơn, sớm hơn cùng kỳ của mùa khô năm 2014/2015 và trung bình nhiều năm.

Khắc phục yếu kém trong dự báo

Tại hội nghị, nhiều đại biểu cho rằng, thời gian qua, một trong những điểm mấu chốt gây ảnh hưởng tới công tác phòng chống thiên tai là khâu dự báo, cảnh báo về mưa lớn, lũ quét, sạt lở còn hạn chế, trên thực tế mới chỉ đưa ra được những cảnh báo chung đối với một khu vực, một vùng. Bên cạnh đó, thông tin về diễn biến mưa lũ, sạt lở, ngập lụt chưa kịp thời, đầy đủ, nhiều nơi thông tin từ phường, xã chưa đến được cấp thôn, bản và người dân, hộ gia đình do thiếu thiết bị truyền thông.

Đại diện Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn đề nghị thời gian tới cần tăng cường công tác cảnh báo diễn biến của mưa lũ, thiên tai trên các phương tiện thông tin truyền thông cấp phường, xã, thôn, bản để các ban, ngành và người dân biết, chủ động phòng tránh, ứng phó; đặc biệt phải làm tốt hơn công tác chuẩn bị tại từng địa bàn trước khi có mưa lũ, tránh ý thức chủ quan, bất cẩn khi mưa, lũ dẫn đến thiệt hại đáng tiếc về người và tài sản.

Liên quan tới vấn đề này, Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng yêu cầu các đơn vị liên quan nhanh chóng nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai nhất là hạn hán, mưa lớn cực đoan, lũ, lũ quét, sạt lở đất,...; khẩn trương hoàn thành việc đánh giá phân vùng rủi ro, lập bản đồ cảnh báo thiên tai, sạt lở đất làm cơ sở để các bộ, ngành, các địa phương thực hiện.

Ngoài ra, để tăng cường hiệu quả phòng chống thiên tai trong thời gian tới, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai đề xuất Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện Luật Phòng chống thiên tai và các văn bản hướng dẫn như xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai cấp quốc gia, kế hoạch phòng, chống thiên tai và phương án ứng phó tương ứng với các cấp độ rủi ro thiên tai, đặc biệt là triển khai, hành động quyết liệt đến cấp cơ sở (xã, huyện). Đồng thời, khẩn trương thành lập và thu Quỹ Phòng, chống thiên tai; ưu tiên bố trí ngân sách cho các hoạt động phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai; lồng ghép phòng, chống thiên tai vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển ngành, xây dựng kết cấu hạ tầng.

“Bên cạnh việc triển khai công tác ứng phó với bão mạnh, mưa lũ lớn, các tỉnh miền Trung và Tây nguyên cần chuẩn bị sẵn sàng các phương án chống hạn và thiếu nước nghiêm trọng sẽ xảy ra ngay từ những tháng đầu năm 2016. Trong đó cần vận hành hợp lý các hồ chứa thủy lợi, thủy điện vừa đảm bảo an toàn công trình, vùng hạ du vừa đảm bảo cấp nước trong mùa kiệt”, Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng nói.