Dữ liệu số đóng vai trò quan trọng trong công tác huy động nguồn lực tài chính

Hội thảo - Triển lãm về tài chính số trong quản lý ngân sách nhà nước năm 2023 được tổ chức tại Hà Nội ngày 21-9

Cải cách các quy trình nghiệp vụ ngày càng thực chất hơn

Tại Hội thảo - Triển lãm về tài chính số trong quản lý ngân sách nhà nước năm 2023 (Vietnam Digital Finance 2023, viết tắt là VDF-2023) với chủ đề “Dữ liệu số - Nền tảng phát triển tài chính số bền vững”, ông Nguyễn Việt Hà, Cục trưởng Cục Tin học – thống kê tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, thời gian qua, toàn ngành Tài chính đã thực hiện chuyển đổi số mạnh mẽ trong các lĩnh vực, đạt nhiều kết quả tích cực, mang lại hiệu quả cho toàn xã hội, góp phần rút ngắn thời gian làm thủ tục thuế, hải quan, kho bạc,... giảm thiểu giấy tờ, thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, người dân. Để tiếp tục duy trì các thành tích đạt được và thực hiện các mục tiêu về chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính - ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đã tập trung chỉ đạo, điều phối các đơn vị đẩy mạnh chuyển đổi số, ưu tiên nguồn lực để đạt được các chỉ tiêu quan trọng, góp phần giảm chi phí, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, mang lại sự hài lòng của người dân, tạo điều kiện môi trường thuận lợi để người dân, doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào hoạt động của Bộ Tài chính và qua đó cùng tạo ra giá trị, lợi ích, sự hài lòng, niềm tin và đồng thuận xã hội.

Theo TS. Nguyễn Thanh Nga, Phó viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính, trong thời gian qua, công tác cải cách hiện đại hóa các quy trình, nghiệp vụ của Bộ Tài chính đã ngày càng thực chất hơn, hướng tới hiện đại, bao quát đầy đủ các lĩnh vực. Hệ thống thông tin quản lý chuyên ngành ngày càng đầy đủ, hiện đại, tạo thuận lợi cho công tác quản lý tài chính - NSNN, như: hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc (TABMIS), hệ thống quản lý thuế tập trung (TMS), hệ thống tự động hóa thủ tục hải quan và hải quan một cửa Quốc gia (VNACCS/VCIS), hệ thống quản lý nợ và phân tích tài chính (BMFAS), hệ thống trao đổi dữ liệu số ngành Tài chính (trung tâm trao đổi thông tin thu NSNN)… Việc triển khai hạ tầng số, đặc biệt là hệ thống dữ liệu số ngành Tài chính đã góp phần cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp cũng như nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong quản lý tài chính - NSNN, đặc biệt là các quy trình, nghiệp vụ về huy động nguồn lực tài chính công.

Đại diện Viện Chiến lược và Chính sách tài chính cũng cho biết, ở Việt Nam, dữ liệu số đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi số của ngành Tài chính nói chung và công tác huy động nguồn lực tài chính cho phát triển bền vững nói riêng. Đảm bảo chất lượng dữ liệu và tăng cường quản lý dữ liệu là một nền tảng quan trọng trong quá trình đổi mới quản lý thu NSNN, xây dựng cơ chế chính sách huy động, phát triển nguồn lực và tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, đảm bảo nền tài chính quốc gia bền vững.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Việt Hà, ngày 12/4/2023, Bộ Tài chính đã có Quyết định số 777/QĐ-BTC về việc ban hành Kế hoạch hoạt động của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số của Bộ Tài chính năm 2023, trong đó, xác định các nhiệm vụ trọng tâm chỉ đạo thúc đẩy phát triển dữ liệu lớn về tài chính, cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính, nền tảng hóa đơn điện tử, nền tảng thuế điện tử; rà soát, chỉnh sửa, bổ sung cơ chế, chính sách, văn bản pháp luật để chống các hình thức chuyển giá, chuyển thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế các nền tảng số, dịch vụ số, dịch vụ trực tuyến nước ngoài, cung cấp xuyên biên giới...

Xây dựng, triển khai Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thuế, hải quan

Chia sẻ thông tin về kế hoạch xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (bigdata) phục vụ cho việc phân tích, quản lý thuế theo nguyên tắc quản lý rủi ro, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, mục tiêu quản lý rủi ro về thuế là thu đủ nguồn thu thuế, qua đó, cơ quan Thuế xác định rủi ro tiềm ẩn trong các quy trình quản lý thuế, áp dụng đánh giá rủi ro để tập trung xử lý các vấn đề trọng điểm; sử dụng cách tiếp cận, can thiệp sớm để nâng cao nhận thức cho người nộp thuế (NNT) và tác động đến sự tuân thủ nghĩa vụ thuế tự nguyện. Bên cạnh đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) lớn phục vụ công tác đánh giá rủi ro nhằm phát hiện và ngăn chặn gian lận, trốn thuế, phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra.

Để củng cố và nâng cấp cơ sở dữ liệu tập trung về doanh nghiệp, từ năm 2010, Tổng cục Thuế bắt đầu triển khai hệ thống CSDL tập trung với các giải pháp về phân tích và khai thác dữ liệu. Cụ thể, hệ thống CSDL tập trung về các dữ liệu liên quan đến NNT như: dữ liệu về đăng ký thuế, nghĩa vụ kê khai thuế của NNT, chứng từ nộp thuế, các quyết định của cơ quan Thuế liên quan đến NNT, sổ sách theo dõi tình hình nộp thuế của NNT, báo cáo kế toán thuế, báo cáo tài chính của NNT… Đây là cơ sở để tạo lập và khai thác các báo cáo theo yêu cầu nghiệp vụ nhằm phục vụ nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, đặc biệt là công tác quản lý rủi ro đối với NNT. Đến nay, vùng dữ liệu tiếp nhận từ NNT chứa dữ liệu của hơn 155 triệu hồ sơ khai thuế, hơn 16,2 triệu hồ sơ quyết toán thuế; vùng dữ liệu xử lý tác nghiệp (TMS) hiện nay có 78,2 Tb dữ liệu được đánh giá là lượng dữ liệu lớn so với các nước.

Theo Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai dữ liệu số trong công tác huy động nguồn lực tài chính và quản lý thu NSNN cũng còn nhiều khó khăn, thách thức, như: hiện nay, cơ sở dữ liệu thông tin về thuế còn hạn chế, thiếu kho dữ liệu trung tâm, cơ sở dữ liệu thuế tập trung chưa được kết nối tự động với các bên thứ ba; tính liên kết giữa các hệ thống số của ngành Tài chính còn yếu, dữ liệu giữa các lĩnh vực tài chính chưa thực sự liên thông; thiếu đồng bộ trong hệ thống CNTT cốt lõi của các cơ quan thu NSNN. Quản lý thuế hiện nay được hỗ trợ bởi một hệ thống khá đồ sộ với khoảng 30 phần mềm ứng dụng chuyên biệt.

Để đảm bảo nhiệm vụ số hóa dữ liệu trong công tác huy động nguồn lực trong thời gian tới, ngành Tài chính tập trung vào một số nhóm giải pháp trọng tâm gồm: thể chế hóa việc quản trị, thu thập, kết nối, lưu trữ, chia sẻ và phân tích dữ liệu, bảo mật thông tin về thu NSNN; xây dựng và triển khai Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thuế, hải quan; đánh giá, tổng hợp, xây dựng tổng kho dữ liệu của cơ quan Thuế, cơ quan Hải quan phục vụ quá trình thực hiện nghiệp vụ thuế, hải quan; đánh giá tình hình thu NSNN, thông tin thương mại, thuế quan, rủi ro trong thu, nộp thuế; rà soát, đánh giá hiện trạng các chứng từ, văn bản cần số hóa; tăng cường thực hiện việc trao đổi, kết nối và chuyển đổi số đối với các dữ liệu, chứng từ thuộc hồ sơ thuế, hải quan từ Hệ thống một cửa quốc gia với Hệ thống xử lý dữ liệu của ngành; hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp và các bên liên quan đẩy mạnh việc kết nối, trao đổi thông tin, chia sẻ dữ liệu với hệ thống CNTT của cơ quan Thuế, Hải quan, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về thuế, hải quan và tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục nộp thuế.