Dư địa tăng trưởng mới của ngành gỗ, thủ công mỹ nghệ

Nguồn nguyên liệu bản địa bền vững cùng sự đầu tư mạnh mẽ cho thiết kế sẽ mang lại tăng trưởng ấn tượng cho ngành gỗ, thủ công mỹ nghệ. Ảnh: N.H

Thiết kế - chiếc “chìa khóa vàng”

Từ kinh nghiệm nhiều năm trong ngành chế biến, xuất khẩu gỗ, ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch AA Corporation nhận định, ngành nội thất Việt Nam đã hội tụ chuỗi giá trị với đầy đủ các thành tố, từ trồng rừng, khai thác sơ chế nguyên liệu, sản xuất, chế biến, nguyên phụ liệu, công nghiệp phụ trợ, hệ thống DN sản xuất vệ tinh… Đây chính là thế mạnh rất lớn, giúp ngành gỗ xuất siêu trong nhiều năm liền và thậm chí chiếm trên 20-30% trên tổng xuất siêu của quốc gia.

Trên nền tảng chuỗi cung ứng của ngành, thời gian qua, nhiều DN chế biến gỗ Việt Nam đã chủ động nâng cao năng lực để khai thác tốt hơn các giá trị. Trong đó, khâu thiết kế vốn là điểm yếu trong nhiều năm liền thì nay đã được nhiều DN chú trọng đầu tư và mang lại kết quả tích cực. Năm 2024 đánh dấu lần đầu tiên ngành gỗ Việt Nam có gian hàng tại sự kiện hàng đầu thế giới trong lĩnh vực thiết kế nội thất, thời trang – Milan Design Week (Italia). Với 35 DN Việt Nam tham gia trưng bày sản phẩm, sánh ngang với các thương hiệu lớn, các nhà thiết kế hàng đầu thế giới, sự kiện cho thấy một bước tiến lớn trong việc khẳng định giá trị sáng tạo của ngành nội thất và mỹ nghệ Việt Nam tại sân chơi quốc tế. Qua đó tạo động lực đưa ngành gỗ, mỹ nghệ Việt Nam chuyển đổi từ sản xuất gia công (OEM) sang phát triển các sản phẩm có thiết kế riêng (ODM) để nâng cao giá trị.

Ghi nhận tại các hội chợ quốc tế về đồ gỗ và nội thất tổ chức tại Việt Nam trong thời gian qua cũng cho thấy sự tăng trưởng về số lượng các sản phẩm do DN tự thiết kế được giới thiệu, trưng bày. Bởi ngày càng nhiều gian hàng Việt Nam tại hội chợ có treo biển “No camera” (cấm chụp ảnh) để tránh nguy cơ bị sao chép mẫu.

Công ty D’Furni là một ví dụ điển hình về việc đạt được những kết quả vượt trội nhờ đầu tư mạnh mẽ cho thiết kế. Ông Vũ Tiến Thập, CEO của D’Furni cho biết, bất chấp những biến động của thị trường trong 5 năm qua, D’Furni vẫn liên tục tăng trưởng. Riêng thị trường Bắc Mỹ, tăng trưởng luôn duy trì ở mức trên 2 con số.

Mô hình hoạt động của D’Furni có điểm khác biệt so với nhiều DN khác trong ngành. Cụ thể, D’Furni kinh doanh theo mô hình xuất khẩu dự án, tức là bán sỉ cho các nhà thầu dự án. “Đây là thị trường vô cùng lớn trên thế giới” – ông Thập nói. Tuy nhiên, để thành công trong mảng này không phải là dễ. Khâu thiết kế phải được đầu tư rất lớn. Bởi mỗi dự án đều phải có có một thiết kế riêng và tiêu chuẩn của nội thất dự án luôn cao hơn so với nội thất cho người tiêu dùng. Nhưng bù lại, mô hình này lại có giá trị gia tăng vượt trội hơn hẳn. Như tại D’Furni, ông Thập tiết lộ, doanh số xuất khẩu trong 7 tháng đầu năm 2024 của công ty đạt khoảng 18 triệu USD, nhưng giá trị gia tăng luôn ở mức ấn tượng trên 50%.

Ông Vũ Tiến Thập cũng chia sẻ, trong năm 2026, Mỹ sẽ chủ trì cùng với Canada và Mexico tổ chức World Cup. Để chuẩn bị cho sự kiện lớn này, dự kiến nhiều nhà hàng, khách sạn sẽ được sửa chữa, nâng cấp để chuẩn bị đón khách. Theo đó, ông Thập kỳ vọng đây sẽ là cơ hội lớn cho D’Furni cũng như các DN xuất khẩu gỗ, nội thất của Việt Nam gia tăng doanh số.

Lợi thế từ nguồn nguyên liệu bản địa

Bên cạnh nỗ lực gia tăng giá trị từ khâu thiết kế, các DN ngành gỗ cũng không ngừng chú trọng khai thác các giá trị bản địa để có nguồn nguyên liệu bền vững cho sản xuất. Ông Trần Lam Sơn, Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên của Công ty Thiên Minh cho biết, gỗ acasia (keo tràm) và cỏ năn tượng là hai nguồn nguyên liệu bền vững nếu khai thác tốt sẽ trở thành thế mạnh của ngành thủ công mỹ nghệ và chế biến gỗ Việt Nam.

Acasia (keo tràm) là loại gỗ phổ biển nhất trong các loại gỗ rừng trồng của Việt Nam, với lượng gỗ khai thác có thể lên đến 20 triệu m3/năm. Với tính ứng dụng cao, sản phẩm làm từ gỗ acasia hiện khá phong phú, từ sản xuất nội thất đến làm ván lạng, gỗ dán, dăm gỗ, viên nén… Thời gian qua, nhiều DN sản xuất nội thất, từ khối FDI lẫn khối DN nội đều đã dùng keo tràm làm nội thất xuất khẩu và được người dùng thế giới đón nhận. Nhu cầu sử dụng các sản phẩm từ gỗ rừng trồng, trong đó có gỗ acasia được dự báo sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới là cơ hội rất tốt cho các DN sản xuất sản phẩm từ nguyên liệu này.

Trong khi đó, vùng nguyên liệu cỏ năn tượng tập trung ở khu vực ĐBSCL. Với đặc tính có thể chịu mặn, loại cỏ này hoàn toàn phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn của khu vực này. Do đó, vùng nguyên liệu này có thể dễ dàng có được chứng chỉ FSC cũng như đáp ứng các tiêu chí của EUDR (Quy định chống phá rừng của EU). Đặc biệt, cỏ năn tượng có thể chống được mối mọt, phơi nắng càng lâu càng lên màu đẹp.

Theo ông Lai Trí Mộc, Giám đốc Vietnam Housewares, những sản phẩm từ cỏ năn tượng không những đẹp, tinh xảo mà còn có tuổi thọ trung bình khoảng 5 năm. Nếu dùng trong nhà, điều kiện khí hậu thuận lợi như ở thị trường châu Âu, độ bền sản phẩm còn kéo dài hơn nữa. Do vậy, khi mang sản phẩm ra nước ngoài được khách hàng đón nhận khá nhiệt tình. Hiện, sản phẩm đã có mặt tại các chuỗi siêu thị nội thất lớn ở châu Âu, Mỹ...

Ông Trần Lam Sơn cho biết, với diện tích ước tính khoảng 1,8 triệu ha, mỗi năm cho thu hoạch 3 vụ, loại cỏ này có giá trị lên tới khoảng 9 tỷ USD. Thậm chí, cỏ năn tượng hoàn toàn có thể ứng dụng kết hợp với gỗ để làm đồ nội thất.

Các DN cho biết, trong bối cảnh các nguyên liệu như tre, trúc, lục bình đang bị cạnh tranh rất lớn từ Trung Quốc, thậm chí giá lục bình bị đẩy lên rất cao, cỏ năn tượng đang là nguồn nguyên liệu mới được kỳ vọng sẽ tạo lợi thế cạnh tranh riêng cho các DN Việt Nam.