Điện 1 giá gần 3.000 đồng/kWh “ép” người dùng chọn biểu giá bậc thang?

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện để sửa đổi Quyết định 28/2014/QĐ-TTg quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện. Trong đó, đáng chú ý có phương án áp dụng song song cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 5 bậc và giá bán lẻ điện 1 giá với mức giá điện 1 giá gần 3.000 đồng/kWh. Ông bình luận như thế nào về dự thảo này?

- Tôi không bất ngờ khi thấy mức giá điện 1 giá cho sinh hoạt cao hơn hẳn so với mức giá bán lẻ trung bình. Biểu giá điện 1 giá cho sinh hoạt phải được tính trên cơ sở các kịch bản chọn lựa phương án của các nhóm hộ tiêu dùng khác nhau, có tính dự phòng tất cả các chi phí phát sinh.

Đó là lý do vì sao Bộ Công Thương đưa ra đề xuất mức giá khá cao, cao hơn khoảng 10-15% con số tôi ước tính trước đó. Nếu tính toán kỹ sẽ thấy rằng, với mức giá điện 1 giá này, người nghèo không được lợi gì cả. Chủ yếu người lựa chọn phương án này là người sử dụng rất nhiều điện. Khi sử dụng ở mức vượt trên 700 kWh/tháng thì người dùng có lợi hơn nếu lựa chọn mức giá điện 1 giá. Còn người dùng dưới 700 kWh/tháng thì thiệt hơn nếu chọn phương án 1 giá điện, do đó sẽ có xu hướng chọn phương án giá bậc thang như cũ.

Mức giá điện 1 giá được Bộ Công Thương đưa ra ở cả 2 kịch bản lần lượt là 2.703 đồng/kWh và 2.889 đồng/kWh. Không ít ý kiến cho rằng Bộ Công Thương đưa ra mức giá điện 1 giá như vậy là đang “ép” người dùng phải lựa chọn phương án điện bậc thang. Xin ông chia sẻ quan điểm của mình?

- Trong biểu giá bậc thang đề xuất, mức giá bậc 4 cũng chỉ tương đương với mức cao nhất (bậc 6) của biểu giá cũ. Chỉ có mức giá bậc 5 cho kWh từ 701 trở lên mới bị áp giá cao với mục đích kiềm chế tiêu thụ nhiều điện năng. Còn với mức giá 1 giá nằm trong khoảng giữa bậc 4 và bậc 5 của biểu giá điện sinh hoạt cũ, nên cũng không thể coi là “ép” người dùng chọn biểu giá bậc thang. Các hộ tiêu dùng nhiều điện sinh hoạt vẫn có quyền lựa chọn phương án phù hợp cho gia đình mình.

Ở đây rõ ràng có thông điệp chính sách liên quan tới việc tiết kiệm điện. Tại sao đưa ra mức điện 1 giá cao như vậy? Lý do là khi thiết kế biểu giá không biết là những ai sẽ đăng ký sử dụng giá điện 1 giá này và liệu có phải toàn bộ nhóm hộ tiêu thụ trên 700 kWh/tháng sẽ lựa chọn phương án 1 giá hay không. Hiện nay, lượng khách hàng dùng ở mức 400 kWh/tháng trở lên chỉ chiếm khoảng 11% tổng các hộ tiêu dùng điện sinh hoạt. Nếu áp mức 1 giá thấp sẽ kích thích nhóm khách hàng này tiêu dùng điện nhiều lên. Ngoài ra, trong nhóm khách hàng sử dụng dưới 400 kWh cũng có động lực để tiêu thụ nhiều điện hơn, nghĩa là các mục tiêu về sử dụng giá điện để tiết giảm nhu cầu tiêu dùng điện năng, tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng sẽ không đạt được.

Việc đưa ra mức giá kể trên có thể là tín hiệu thử nghiệm của Bộ Công Thương để xem phản ứng xã hội và xem mức quan tâm của các bên liên quan đến đâu. Trên cơ sở phản hồi, Bộ có thể có sự điều chỉnh các phương án biểu giá này.

Điện 1 giá là phương án chưa từng xuất hiện trong các dự thảo cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt trước đây của Bộ Công Thương. Việc áp dụng song song biểu giá điện bậc thang và điện 1 giá có phải chỉ là giải pháp để thỏa mãn mong muốn của một bộ phận người dân không, thưa ông?

- Cái tôi kỳ vọng không phải là điện 1 giá. Điều tôi kỳ vọng là ban hành 1 cơ chế song song giữa điện bậc thang và việc lắp đặt công tơ 3 giá tính tiền điện sinh hoạt theo 3 khoảng thời gian trong ngày tương ứng với các giờ cao điểm, giờ thấp điểm và giờ bình thường. Điều đó sẽ hiệu quả hơn nhiều trong việc quản lý phụ tải trong giờ cao điểm. Dù đã có định hướng, chỉ đạo về lắp công tơ 3 giá cho các hộ gia đình nhưng vì nhiều lý do vẫn chưa triển khai được. Hy vọng, chúng ta sẽ sớm nhìn thấy ban hành giá điện bậc thang và công tơ 3 giá.

Xin cảm ơn ông!