Cơ hội bền vững để hàng Việt Nam thâm nhập thị trường toàn cầu

Liên minh châu Âu đang áp dụng những quy định gì để thúc đẩy chuyển đổi xanh trong chuỗi cung ứng toàn cầu?

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Nguyễn Hải Minh

Liên minh châu Âu đang trong lộ trình để thực thi thỏa thuận xanh. Liên tục trong những năm vừa qua, Liên minh châu Âu đã ban hành những quy định mới, mục đích là lồng ghép những quy định này vào sự tuân thủ của các doanh nghiệp. Đầu tiên là các doanh nghiệp châu Âu, sau đó từ các doanh nghiệp châu Âu họ sẽ đưa ra những yêu cầu, điều kiện và kiểm tra lại những yêu cầu, điều kiện đó trong nội bộ tập đoàn, đồng thời trong toàn bộ mắt xích của chuỗi cung ứng ở các quốc gia khác.

Có rất nhiều cơ chế, chẳng hạn cơ chế về thẩm định chuỗi cung ứng đã bắt đầu có hiệu lực từ tháng 7/2023. Trong vòng 2-4 năm tới, các quốc gia thành viên EU sẽ phải nội luật hóa cơ chế này và yêu cầu các doanh nghiệp của mình phải thực hiện nghiêm túc.

Mục tiêu chính của quy định này là các doanh nghiệp châu Âu phải thẩm định trong toàn bộ chuỗi cung ứng của mình, đánh giá những tác động liên quan đến môi trường, quyền con người. Sau đó phải có những giải pháp, biện pháp để giảm thiểu cũng như tiến tới loại bỏ hoàn toàn những tác động tiêu cực từ hoạt động sản xuất kinh doanh trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Điều đó sẽ tác động đến các nhà cung ứng ở trong chuỗi cung ứng.

Nhưng cũng phải nhấn mạnh lại, đây không phải là một điều gì quá mới. Bởi vì từ trước đến nay những nhà mua hàng lớn, tập đoàn lớn, những doanh nghiệp châu Âu đã có những chính sách, bộ quy tắc, chuẩn mực được công nhận rộng rãi trên thế giới và áp dụng một cách tự nguyện. Tuy nhiên, nay những yêu cầu này đã được chính thức hóa, buộc tất cả các doanh nghiệp phải tuân thủ để đảm bảo tính đồng bộ.

Ngoài cơ chế thẩm định chuỗi cung ứng, các doanh nghiệp châu Âu còn phải tuân thủ những yêu cầu gì liên quan đến phát triển bền vững?

Ngoài quy định về thẩm định chuỗi cung ứng, các doanh nghiệp châu Âu cũng phải chịu yêu cầu liên quan đến báo cáo phát triển bền vững. Với những cơ chế khác như cơ chế chống phá rừng, suy thoái rừng. Đây là một cơ chế có yêu cầu rất rõ ràng: các sản phẩm nhập khẩu và tiêu thụ ở thị trường Liên minh châu Âu phải đảm bảo điều kiện không gây ra phá rừng và không gây ra suy thoái rừng.

Với các yêu cầu này các nhà xuất khẩu, đặc biệt là với một số mặt hàng được quy định cụ thể như: thịt bò; một số sản phẩm nông nghiệp khác như cà phê, ca cao; hay một số sản phẩm phái sinh sẽ phải kê khai thông tin chi tiết sản phẩm được thu hoạch ở đâu, được trồng ở đâu; hay lô đất phải được đánh số mã như thế nào.

Dựa trên những thông tin như vậy, người nhập khẩu, người phân phối hàng ở Liên minh châu Âu sẽ làm những thẩm định cần thiết và báo cáo cho các cơ quan quản lý Nhà nước. Sau đó họ sẽ đánh giá rủi ro đối với sản phẩm này dựa trên hai cấu phần, một là đánh giá dựa trên quốc gia xuất khẩu và hai là dựa trên những thông tin doanh nghiệp kê khai. Sau đó họ sẽ ban hành quyết định kế hoạch hành động với những cái sản phẩm như vậy. Theo kế hoạch ban đầu, quy định này sẽ có hiệu lực từ cuối năm 2024 nhưng Liên minh châu Âu đã quyết định gia hạn thêm một năm đến năm 2025 để những quốc gia như Việt Nam có thời gian để chuẩn bị.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu xanh của EU?

Để đáp ứng những tiêu chuẩn xuất khẩu xanh của EU, trước tiên, các doanh nghiệp Việt Nam cần chú ý cập nhật và nắm rõ những thay đổi toàn cầu, đặc biệt là các quy định liên quan đến thương mại và chuỗi cung ứng từ các đối tác châu Âu.

Chính phủ cũng cần đóng vai trò hỗ trợ thông qua việc nội luật hóa các tiêu chuẩn xanh, giúp doanh nghiệp dễ dàng đáp ứng hơn bằng cách thiết lập các tiêu chí phù hợp với thực tiễn trong nước.

Về phía doanh nghiệp, những đơn vị đang hợp tác với các đối tác châu Âu cần tận dụng thông tin, tư vấn và hỗ trợ từ đối tác để chuẩn bị sẵn sàng cho sự chuyển đổi. Việc này đòi hỏi thời gian thích nghi, không chỉ với doanh nghiệp Việt Nam mà cả với các đối tác EU khi họ triển khai những quy định mới này.

Xin cảm ơn ông!