Chuyển đổi số “lọc” rủi ro buôn lậu qua đường hàng không

Tang vật trong vụ khách nước ngoài nhập cảnh mang theo 7kg vàng, ngày 18/10/2024. Ảnh: N.L

Phát hiện nhiều vụ việc

Đầu tháng 10/2024, chuyến bay nhập cảnh mang số hiệu UO550 từ Hồng Kông (Trung Quốc) đến Nội Bài hạ cánh. Theo quy trình thủ tục, công chức Đội Thủ tục hành lý nhập khẩu (Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài) làm thủ tục lần lượt cho từng hành khách nhập cảnh với tinh thần cảnh giác, bởi từ thông tin sàng lọc rủi ro đã xác định có dấu hiệu cảnh báo về việc đối tượng người nước ngoài nhập cảnh mang kim loại nghi là vàng.

Đúng như kế hoạch, khi một nam hành khách người nước ngoài tiến vào khu vực làm thủ tục hải quan đã lọt vào “tầm ngắm” của lực lượng kiểm soát Hải quan. Sau khi soi chiếu hành lý qua máy soi, lúc này công chức Đội Thủ tục hành lý nhập khẩu đã sử dụng máy phát hiện kim loại cầm tay và phát hiện dấu hiệu bất thường có kim loại giấu trong người hành khách. Từ nghi vấn, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã mời hành khách vào phòng có camera, yêu cầu hành khách phối hợp trong quá trình kiểm tra. Bên cạnh đó, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài phối hợp với Phòng PC03-Công an TP Hà Nội và Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) trong quá trình xử lý vụ việc. Tại Phòng kiểm tra, hành khách này đã lấy trong vùng kín và trong hai đế giày ra 3 miếng vàng, tổng trọng lượng 3kg, đồng thời khai nhận các miếng kim loại này là vàng 9999.

Chiều cùng ngày (4/10), Đội Thủ tục hành lý nhập khẩu và Tổ kiểm soát Hải quan của Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài tiếp tục phối hợp Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường (Đội 6) - Công an TP Hà Nội và Công an Cửa khẩu Cảng hàng không quốc tế Nội Bài tiến hành giám sát đối với hành lý của hành khách người nước ngoài có dấu hiệu nghi vấn. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện trên người nam hành khách người nước ngoài mang theo 6 miếng vàng, trọng lượng khoảng 3kg.

Cũng từ những thông tin sàng lọc rủi ro, ngày 18/10, trong quá trình làm thủ tục hải quan cho hành khách nhập cảnh trên chuyến bay UO550 từ Hồng Kông đến Nội Bài, Đội Thủ tục hành lý nhập khẩu (Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài) phát hiện một hành khách người nước ngoài có dấu hiệu nghi vấn giấu kim loại trong người. Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài chủ trì phối hợp với Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường (Đội 6) - Công an TP Hà Nội và Công an Cửa khẩu Cảng hàng không quốc tế Nội Bài đã tiến hành kiểm tra đối với hành lý, hàng hóa của nam hành khách trên. Tại khu vực kiểm tra, nam hành khách này đã lấy ra trong người 7 miếng vàng, trong đó 5 miếng để xung quanh cạp quần và 2 miếng để trong đế giày. Đối tượng khai nhận được thuê vận chuyển vàng từ Hồng Kông sang Việt Nam.

Có được kết quả trên là nhờ phần mềm “Quản lý thông tin hành khách xuất nhập cảnh” do Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài xây dựng. Không chỉ phát hiện các vụ buôn lậu vàng, phần mềm này còn đã giúp đơn vị sàng lọc, phát hiện nhiều vụ việc buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới khác. Từ khi triển khai đến nay, đã có khoảng 17 vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa đã được phát hiện qua sàng lọc dấu hiệu rủi ro.

Công cụ hữu hiệu

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, trung bình một ngày có khoảng 100 chuyến bay quốc tế đến Nội Bài, mỗi chuyến bay chuyên chở khoảng từ 200 đến 300 hành khách. Phần mềm “Quản lý thông tin hành khách xuất nhập cảnh” được xây dựng xuất phát từ thực tế hoạt động xuất nhập cảnh qua đường hàng không.

Bởi dữ liệu nhận được từ các hãng hàng không thông qua Hệ thống API thông tin hành khách, thông tin chuyến bay trước khi chuyến bay hạ cánh chỉ khoảng 30 phút/chuyến đối với các chuyến bay ngắn. Để quản lý, công chức quản lý rủi ro mất nhiều thời gian để lấy dữ liệu và phân tích đối tượng, trong khi đó, các chuyến bay trọng điểm thường hạ cánh cùng vào một thời điểm.

Đặc biệt “Những khung giờ cao điểm 6 băng tải cùng trả hành lý một lúc với số lượng hành khách nhập cảnh khoảng trên dưới 1.000 hành khách cùng làm thủ tục nhập cảnh và thông quan hành lý”, lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài cho biết.

Thực trạng đó đặt ra những khó khăn trong công tác xác định đối tượng trọng điểm, cũng như phối kết hợp với các cơ quan chức năng khác cùng hoạt động trên địa bàn hoặc theo yêu cầu chỉ đạo của lãnh đạo cấp trên. Đồng thời để đáp ứng nhu cầu công tác quản lý hành khách xuất nhập cảnh, lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã chỉ đạo, nghiên cứu, xây dựng Phần mềm “Quản lý thông tin hành khách xuất nhập cảnh”, với tiêu chí: nhanh, thuận tiện, đơn giản và hiệu quả.

Đến nay, sau hơn 1 năm (triển khai thí điểm từ tháng 5/2023, triển khai chính thức từ 4/2024), phần mềm đã phát huy tác dụng, hỗ trợ nâng cao hiệu quả trong công tác kiểm tra, giám sát hải quan tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, đặc biệt là trong quản lý, theo dõi, giám sát phương tiện, hành khách, hành lý nhờ kiểm soát, theo dõi được hành khách trọng điểm dựa trên danh sách cảnh báo tự động của hệ thống. Nhiều vụ việc liên quan đến vận chuyển trái phép cần sa, vàng và các thiết bị điện tử đã qua sử dụng đã được phát hiện. Những kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của chuyển đổi số trong việc nâng cao chất lượng kiểm tra hải quan.