Chợ xưa

	Hà Nội tiếp nhận hơn 12,5 tỷ đồng ủng hộ phòng, chống dịch
	Chợ Hà Nội ế ẩm ngày đầu 'cách ly toàn xã hội'

Ở các địa phương khác cũng không thiếu chợ Xanh, như chợ Xanh ở xã Khánh Thiện, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình; chợ Xanh ở xã Diễn Thành, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An…

Liệu có phải, như Wikipedia viết, rằng chợ Xanh là những chợ bán rau (xanh… màu rau chăng)? Đa số những chợ kể trên cũng có bán rau (nhưng chợ dân sinh nào mà chẳng bán rau cơ chứ?). Và trường hợp chợ Xanh Cầu Giấy thì rau chỉ chiếm một góc tý teo. Tràn ngập chợ này là những món hàng siêu rẻ dành cho giới sinh viên nhẹ túi. Xanh, có lẽ chỉ hàm ý dễ mua dễ bán mà thôi. Vả lại, còn trường hợp siêu thị tổng hợp Điện máy Xanh thì sao?

Bạn thấy đấy, các thuật ngữ về chợ cũng phức tạp như… chính cái chợ. Phân biệt theo mặt hàng hoặc tính chất hàng hoá thì có chợ khô, chợ ướt, chợ hàng thùng. Theo không gian họp chợ thì có chợ trời, chợ tạm; thời gian và cách thức họp chợ thì có chợ phiên, chợ cóc… Ấy là chưa kể loại “chợ” hết sức đặc biệt, nơi câu chuyện bán mua hàng hoá, vật phẩm hữu hình không phải là quan trọng nhất – chợ tình.

Chắc chắn là nếu hỏi “chợ” có từ bao giờ sẽ khó có ai trả lời chính xác được. Nhưng ít nhất thì trong “chính thư” thời Lê – Mạc (Hồng Đức thiện chính thư) đã có những ghi chép “lệ về việc mở chợ”, dù còn khá sơ sài. Đáng lưu ý là quy định chợ mới mở sau không được họp cùng ngày và tranh giành mua bán với chợ cũ trước đấy.

Một sách khác, “Kiến văn tiểu lục” của Lê Quý Đôn thì cho biết: “Đến thời Thái Tông nhà Lý, mới đóng kinh đô ở Thăng Long, người bốn phương lũ lượt kéo đến, họp tập buôn bán cùng nhau mở chợ cửa Đông”…

Bức tranh khá mờ nhạt về các chợ dưới thời phong kiến cũng có thể còn do quan niệm thời đó không mấy xem trọng việc buôn bán (chẳng phải đã có câu “sĩ - nông - công - thương” để phân định các tầng lớp xã hội đó sao).

Cho đến khi người Pháp vào đến Việt Nam thì hình ảnh, không khí của chợ mới bắt đầu hiện lên một cách chi tiết và sinh động hơn. Tác giả người Pháp. P. Gourou miêu tả về chợ quê ở Đồng bằng sông Hồng như thế này: “Mặt hàng của họ thực nghèo nàn: một người phụ nữ nông dân ngồi suốt buổi trước cái thúng chỉ có vài mớ rau hoặc mấy xu cá. Ngoài những người phụ nữ nông dân bán sản phẩm của đồng ruộng, vườn tược hoặc ao đánh cá được, trong các chợ đó chỉ có một số rất ít người chuyên nghiệp (…) một hoặc hai người thợ rèn sửa chữa nông cụ mà người ta nhờ chữa và bán dao nhỏ, dao phay, những người bán kẹo lạc, bánh đa, đậu phụ, một người đàn bà bán vải”.

Có thể thấy là sau hơn một thế kỷ, khái niệm “chợ” giờ đây đã thay đổi đáng kể thế nào. CẨM HÀ