Chờ đợi Gói “trợ thở” lần thứ hai cho nền kinh tế: Tránh vết xe đổ?

	Gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng: Cơ bản hoàn thành chi trả hỗ trợ cho 4 nhóm đối tượng
	Đề xuất gói hỗ trợ lần 2 cho doanh nghiệp và lao động khó khăn
	TPHCM đề xuất gói hỗ trợ thứ hai cho đối tượng bị ảnh hưởng dịch Covid-19

Cần ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động. Ảnh: Hoài Anh

“Trợ thở” lần thứ nhất còn chậm chạp

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), tình hình dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp, chưa biết bao giờ kinh tế thế giới mới nối lại các chuỗi sản xuất, cung ứng cũng như các hoạt động du lịch, đi lại, sản xuất... Việt Nam đang phải đối phó với tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp ở giai đoạn hai. Do vậy, việc nhanh chóng đưa ra các giải pháp, chính sách cho giai đoạn hiện nay là rất quan trọng nhằm giảm thiểu thiệt hại, duy trì sản xuất ở mức hợp lý nhất, tranh thủ cơ hội để nhanh chóng khắc phục, phục hồi lại nền kinh tế với thời gian ngắn và chi phí thấp để khôi phục lại nền kinh tế và giúp Việt Nam phát triển nhanh hơn. Như vậy, xác định sẽ có nhiều khó khăn dồn dập, chồng chất do cú bồi của dịch Covid-19 lên nền kinh tế, Chính phủ đã quyết định tiếp tục nghiên cứu để xây dựng gói “trợ thở” lần thứ hai cho nền kinh tế, sau khi những giải pháp hỗ trợ từ chiến dịch trợ thở lần thứ nhất chưa đem lại hiệu quả thực sự.

Trong lần bùng phát Covid-19 đầu tiên, Chính phủ đã có nhiều gói hỗ trợ nhằm hà hơi tiếp sức cho nền kinh tế như gói hỗ trợ về tài khóa với các biện pháp giãn, giảm thuế, phí, tiền sử dụng đất có quy mô 180.000 tỷ đồng, gói hỗ trợ tiền tệ 250.000 tỷ đồng và một gói hỗ trợ an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo đánh giá, hiệu quả các gói hỗ trợ thời gian qua chỉ ở mức vừa phải. Trong đó, với gói 62.000 tỷ đồng hỗ trợ an sinh xã hội đến nay mới giải ngân được hơn 17.000 tỷ đồng. Khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam mới đây cho thấy, mới có khoảng 3% DN nhận được các hỗ trợ từ chính sách khắc phục khó khăn do dịch Covid–19. Với quãng thời gian từ lúc ban hành cho đến nay là gần 5 tháng thì đây là tỷ lệ rất thấp. Nguyên nhân của tình trạng này là có sự đùn đẩy, sợ trách nhiệm khiến việc triển khai hỗ trợ bị chậm trễ.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, quy mô gói hỗ trợ nhỏ hơn so với thiệt hại thực tế của DN, người dân, nhưng tác động của các gói hỗ trợ này so với quy mô của chính sách hỗ trợ chiếm tỷ trọng không lớn. Một số DN không phát sinh thuế, không có doanh thu, không hoạt động, nên không có gì để hoãn, giãn thuế… điều đó cho thấy dịch bệnh tác động rất lớn tới DN. Bên cạnh đó, gói 62.000 tỷ đồng hỗ trợ an sinh xã hội thực hiện chậm và tỷ lệ đạt được rất thấp, vì thế tác động của gói hỗ trợ này chưa chắc đã đạt được mục tiêu đề ra. TS.Nguyễn Đình Cung đã chỉ ra nguyên nhân như: có rất nhiều cơ quan quản lý công dân, nhưng cuối cùng không nắm được thông tin cụ thể của người dân nên khi thực hiện chính sách phải mất thời gian xác minh, gây khó khăn. Bên cạnh đó, đội ngũ thực thi vẫn còn hiện tượng vô cảm trước cuộc sống của người dân. Bên cạnh đó, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ rất hạn chế, chỉ được giãn, hoãn nghĩ vụ thuế, phí 6 tháng, không được quyền miễn, giảm bởi miễn, giảm thuộc thẩm quyền của Quốc hội, việc ra quyết định của Chính phủ cũng chậm chạp.

Ưu tiên đối tượng nào?

Mới đây, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội vừa đề xuất gói hỗ trợ lần hai dành cho DN và người lao động gặp khó khăn do dịch Covid-19. Nguồn kinh phí ước tính là 15.000 tỷ đồng, sẽ tập trung ở chính sách tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất kinh doanh, khôi phục, duy trì và mở rộng việc làm và đối tượng thụ hưởng là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ kinh doanh, trong đó ưu tiên doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (dưới 10 lao động), hợp tác xã và hộ kinh doanh (gọi chung là cơ sở sản xuất - kinh doanh), người lao động tại khu vực nông thôn. Cùng với đó là chính sách hỗ trợ lao động mất việc có hoàn cảnh khó khăn sẽ hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho người lao động bị mất việc làm có hoàn cảnh khó khăn với kinh phí ước tính khoảng 3.600 tỷ đồng.

TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh, để xây dựng gói hỗ trợ nền kinh tế lần hai, bên cạnh phải đánh giá lại việc thực hiện cũng như đề xuất kéo dài gói hỗ trợ thứ nhất, cần phải đánh giá lại kinh tế 2020, là năm nguồn thu ít, chi nhiều, bội chi lớn và sẽ vượt chỉ tiêu... sau đó mới tính đến chuyện nếu hỗ trợ DN thì sẽ miễn, giảm... như thế nào. Bên cạnh việc ra quyết định nhanh hơn, chú ý tới khâu thực thi chính sách, TS. Cung cho rằng, chắc chắn lần hỗ trợ này “không chỉ dừng lại ở hoãn, giãn các nghĩa vụ mà còn phải có miễn, giảm, và điều này chắc chắn sẽ gây ra bội chi ngân sách lớn. Vì vậy, có hai cách, một là phải tính toán được tổng mức hỗ trợ cho nền kinh tế là bao nhiêu và từ đó cân đối để đưa ra mức bội chi ngân sách phù hợp. Hai là, xác định tỷ lệ bội chi cho phép, từ đó đưa ra mức hỗ trợ. Sau khi xác định được mức hỗ trợ, xác định rõ đối tượng được hỗ trợ cụ thể là ai, mức hỗ trợ là bao nhiêu, không được hỗ trợ ào ào, cào bằng. Cách thứ hai phù hợp với điều kiện của Việt Nam”. TS. Nguyễn Đình Cung lưu ý.

Đáng chú ý, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, bên cạnh hỗ trợ DN vượt qua đại dịch, chúng ta phải nghĩ rằng trong nguy có cơ, phải chớp lấy thời cơ để phục hồi nền kinh tế, từ đó để có gói hỗ trợ toàn diện hơn, lớn hơn, có cái nhìn dài hơi hơn, ít nhất là 3-4 năm. “Ngành nghề du lịch, khách sạn hiện nếu có hỗ trợ thì cũng không phát triển ngay được, bởi cầu chưa lên được. Thay vào đó, chúng ta hỗ trợ bằng cách ưu tiên, ưu đãi cho những ngành nghề mới xuất hiện, ngành nghề được lợi hoặc có lợi thế trong Covid-19, ưu tiên hỗ trợ những DN, những ngành, DN không chịu tác động của dịch bệnh nhưng lại có tương lai phát triển trong thời gian tới với thông điệp hỗ trợ người thắng cuộc, có tiềm năng phát triển, không hỗ trợ người thua cuộc”, TS Nguyễn Đình Cung nói.

Theo PGS TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo, Trưởng khoa Tài chính, trường Đại học Kinh tế TPHCM, vì chúng ta đã phải chi ra một khoản tiền lớn so với quy mô ngân sách và nền kinh tế để chống dịch và dập dịch, do đó, chính sách sau dịch của Việt Nam sẽ rất khác các nước. Khống chế được dịch bệnh sẽ tạo thuận lợi để Việt Nam khôi phục, kích hoạt lại nền kinh tế, nhưng nó cũng tạo ra những áp lực rất lớn lên cân đối ngân sách và đảm bảo các nhiệm vụ chi tiêu tài khoá khác. Do đó, các gói hỗ trợ nền kinh tế sau dịch phải được xây dựng trên nguyên tắc trật tự phân hạng, đâu là đối tượng ưu tiên, thành phần kinh tế, doanh nghiệp nào cần được hỗ trợ trước. Ông cũng nhấn mạnh, cần hạ các điều kiện thụ hưởng xuống để các gói này tiếp cận được đúng và nhiều đối tượng hơn, đồng thời cần ưu tiên hỗ trợ các DN có sử dụng nhiều lao động.

Mới đây, Bộ KH&ĐT đã đề nghị các bộ, ngành, địa phương và các đơn vị của Bộ KH&ĐT phải nắm chắc tình hình hoạt động của các DN để có được bức tranh toàn cảnh của từng ngành, lĩnh vực, từ đó xây dựng được các cơ chế, chính sách phù hợp. “Các chính sách mới đòi hỏi phải đủ mạnh, phải có hành động đặc biệt để cứu DN và nền kinh tế”, Bộ KH&ĐT lưu ý.