Chính sách phát triển công nghiệp ô tô có điểm bất hợp lý

Ông Phan Đăng Tuất, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách công nghiệp (Bộ Công Thương), Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam: Giấc mơ ô tô Việt còn phụ thuộc vào chính sách

Tôi rất vui mừng khi có một tập đoàn của Việt Nam tham gia vào ngành công nghiệp ô tô một cách mạnh mẽ và quyết tâm như Vingroup. Tôi nghĩ chắc chắn trước khi quyết định đầu tư vào VINFAST, Vingroup đã có nghiên cứu rất chi tiết và khoa học. Cá nhân tôi vẫn cho rằng, công nghiệp ô tô và xe máy điện sẽ có cơ hội thị trường rất lớn ở Việt Nam.

Vấn đề là trong thị trường cạnh tranh ấy, VINFAST sẽ chọn phân khúc nào, thực thi ra sao để tạo được sự khác biệt, từ đó giành được thị trường là một câu chuyện lớn trong chiến lược. Tôi cũng hy vọng là họ cũng đã nghĩ đến điều này.

Tuy nhiên cũng có thể nói rằng, cơ hội của VINFAST là có, nhưng để dành được cơ hội và hiện thực hóa được các cơ hội lại là câu chuyện không đơn giản.

Khi phát triển công nghiệp ô tô nội địa, dù không vi phạm các FTA, các cam kết thương mại quốc tế nhưng vẫn phải nghiên cứu kỹ để có những hướng dẫn, những chính sách chuyên biệt nếu thực sự muốn giúp cho các doanh nghiệp ô tô nội địa phát triển.

Trên thế giới, việc phát triển công nghiệp ô tô của nhiều nước Hàn Quốc hay Thái Lan và Malaysia đều cho chúng ta những bài học kinh nghiệm. Một trong những đánh giá về công nghiệp ô tô của các nước đang phát triển, thường là kém thành công hoặc không thành công phần lớn đều có tác động của chính sách. Vì vậy, cần phải có những chuyên gia am hiểu sâu về công nghiệp ô tô, “yêu” công nghiệp ô tô, có trách nhiệm với ô tô nội địa…, khi đó mới có được những chính sách gần với mong muốn của các DN, từ đó giúp họ phát triển.

Tôi cho rằng, dự thảo về thuế NK linh kiện ô tô mà Bộ Tài chính vừa trình là một dự thảo rất dễ được ủng hộ bởi vì thị trường ASEAN về ô tô từ 1/1/2018 sẽ có sự thay đổi. Việc Bộ Tài chính dự kiến sẽ đánh thuế phân loại các nhóm chi tiết linh kiện với các loại thuế suất khác nhau là rất khoa học. Điều này không ngoài mong muốn khuyến khích các DN nội địa sản xuất linh kiện. Nếu VINFAST nắm bắt được cơ hội này và tạo được một sự liên kết với nhiều DN trong nước thì cơ hội của VINFAST sẽ lớn hơn.

Phan Thu (ghi)

TS. Nguyễn Đức Thành, Viện truởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách (VEPR): Để có thương hiệu ô tô riêng của Việt Nam là không đơn giản

Thứ nhất, ngành công nghiệp ô tô truyền thống đang đi vào cuối chu kỳ dù nhu cầu vẫn rất lớn. Bây giờ DN mới bắt đầu xâm nhập từ đầu thì sẽ có nhiều bất lợi, không có những thuận lợi bằng những DN có nền tảng công nghệ từ xưa. Thứ hai, nói đến chuyện sản xuất ô tô đòi hỏi hệ thống hàng trăm công ty nhỏ phân phối, cung cấp linh phụ kiện, tức là nền công nghiệp liên quan đến cơ khí. Vingroup không phải là DN lớn so với các hãng công nghệ sản xuất ô tô truyền thống khác, đấy là khó khăn của họ trong việc sản xuất ô tô truyền thống. Bên cạnh đó, việc khẳng định thương hiệu, hình thành thị trường lại là câu chuyện khác. Tất nhiên, là những người ngoài cuộc có thể nhìn thấy những khó khăn như vậy, nhưng có thể DN có những giải pháp, có những cách giải quyết bài toán và có những lợi ích của họ, điều này không thể biết được .

Ngoài ra, Vingroup còn sản xuất cả ô tô điện. Đây là loại sản phẩm có tương lai hơn, nhưng nó lại liên quan đến bài toán năng lượng, đây mới là bài toán chính của ô tô điện. Công nghệ, thị trường của ô tô điện khác hoàn toàn với ô tô chạy xăng, dầu. Điều tôi thấy lạ là Vingroup làm cả hai. Đầu tư của Vingroup để sản xuất ô tô không phải là cái gì đó ghê gớm, nhưng lại đầu tư một lúc cả hai, nếu làm, theo tôi tính chuyên môn hóa sẽ không đủ sâu. Việc cùng lúc sản xuất cả hai loại có thể là để phân tán rủi ro, đây là bài toán cân đối riêng của họ.

Để đạt được mục tiêu như đề ra, tôi cho rằng Vingroup sẽ phải nỗ lực rất nhiều. Tôi mong muốn họ thành công, thông qua đó phát triển được nền cơ khí của Việt Nam, nếu làm được như thế thì công của Vingroup rất lớn, nhưng sẽ không đơn giản. Bởi đáng lẽ phải là ngược lại, Vingroup phải dựa trên truyền thống của đất nước (nếu đã có) để phát triển DN và vươn ra thế giới, như vậy sẽ tốt hơn, thay vì Vingroup phải xây dựng cả một ngành mới, hoặc gom góp ngành cũ vốn đang phân tán, đây là nhiệm vụ rất nặng nề.

Việt Nam có thể có khả năng sản xuất ô tô nhưng hiệu quả hay không, có nên đi vào thị truờng này hay không thì phải nhìn vào Malaysia. Họ đã có quyết tâm này từ cách đây 30-40 năm, khi mà công nghiệp ô tô đang ở đỉnh cao, đến bây giờ ta không biết công nghiệp ô tô của họ có tồn tại hay không. Còn Việt Nam đi vào lĩnh vực này khi công nghiệp ô tô thế giới đang ở cuối chu kỳ. Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi sản xuất ô tô là đã thành công rồi, còn có thể tạo ra thương hiệu ô tô riêng của Việt Nam, bản thân tôi không phải không có hy vọng nhưng còn băn khoăn về hiệu quả. Có thương hiệu riêng là khát vọng lớn nhưng không đơn giản, và rõ ràng là với nền công nghiệp của Việt Nam, truyền thống sản xuất của Việt Nam, lịch sử phát triển gần đây của Việt Nam thì việc có nhiều người nghi ngờ về khả năng này cũng đúng thôi, vì chúng ta chưa có tiền lệ. Nhưng nói về hy vọng thì chúng ta vẫn có hy vọng.

Hoài Anh (ghi)