Cần hệ sinh thái để thúc đẩy kinh tế xanh

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan phát biểu tại diễn đàn

Ngày 14/6, báo Sài Gòn Giải Phóng phối hợp với Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM tổ chức diễn đàn Thương mại xanh năm 2023 với chủ đề “Thương mại xanh - Thách thức và Triển vọng phát triển của doanh nghiệp”.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Võ Văn Hoan, Phó chủ tịch UBND TPHCM đánh giá, nhận thức về tiêu dùng xanh đã có bước tiến đáng kể. Trước đây tiêu dùng xanh chỉ được hiểu là một khâu của quá trình sản xuất, đó là người tiêu dùng lựa chọn sử dụng các sản phẩm xanh.

Hiện nay, tiêu dùng xanh đã được mở rộng hơn rất nhiều, là khái niệm mang tính hệ thống, hoàn thiện ở tất cả các khâu, từ sản xuất, phân phối đến tiêu dùng và quay trở lại sản xuất. Để có được sản phẩm xanh để phục vụ tiêu dùng xanh cần có một hệ sinh thái từ nguyên liệu xanh, tài chính xanh, năng lượng xanh, đặc biệt là hệ thống chính sách, pháp luật hoàn chỉnh.

Ông Võ Văn Hoan nhấn mạnh, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn hiện là xu thế tất yếu của thế giới. Các nhà đầu tư những năm gần đây khi đến với TPHCM luôn đặt câu hỏi về việc đưa năng lượng tái tạo, nguyên liệu xanh vào thực tiễn như thế nào. Những nhà đầu tư đã đến từ trước cũng muốn phát triển để “xanh” hơn. Bởi nếu không đáp ứng được các tiêu chí xanh thì sản phẩm của họ sản xuất ra không thể xuất khẩu vào các thị trường châu Âu và các nước phát triển khác. Theo ông Hoan, ngay ở thời điểm hiện tại Việt Nam đã đứng trước nguy cơ tụt hậu trong thu hút đầu tư nước ngoài nếu không chuyển đổi sang nền kinh tế xanh.

Ông Phạm Văn Trường, Phó Tổng biên tập báo Sài Gòn Giải Phóng cũng nêu lên thực trạng rằng từ đầu năm 2023 đến nay, cả nước ta đã có hơn 88.000 doanh nghiệp phải rời bỏ thị trường. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều doanh nghiệp đang phải hoạt động trong trạng thái cầm chừng do thiếu hụt đơn hàng, mà có thể không ít trong số này cũng sẽ phải đóng cửa trong thời gian tới.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, vẫn có những doanh nghiệp không ngừng mở rộng thị phần, thậm chí, các doanh nghiệp này không thể nhận thêm đơn hàng sản xuất do đã đủ công suất. Theo ông Trường, bên cạnh những nguyên nhân đến từ những tác động khách quan và chủ quan của tình hình địa chính trị, đứt gãy chuỗi logistics, chuỗi cung ứng toàn cầu, giá năng lượng leo thang…, xu hướng thương mại xanh toàn cầu đang chi phối sâu rộng đến hoạt động sản xuất của doanh nghiệp tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

Trong bối cảnh đó, ông Trường nhìn nhận, để lựa chọn hướng phát triển xanh vừa phù hợp nội lực của doanh nghiệp Việt Nam, vừa đáp ứng tiêu chuẩn xanh mà các thị trường quốc tế đang áp dụng là vấn đề không dễ. Điều này càng trở nên khó khăn hơn khi có đến 99% doanh nghiệp Việt là doanh nghiệp có quy mô sản xuất nhỏ và vừa, nội lực cạnh tranh yếu, vốn đầu tư mỏng.

PGS.TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn, Đại học Quốc gia TPHCM cũng nhìn nhận, doanh nghiệp đối mặt với rất nhiều thách thức trong quá trình chuyển đổi xanh, gồm tài chính, công nghệ, thể chế, đặc biệt trong liên kết các bên. Điều này đòi hỏi phải có sự nỗ lực, quyết tâm của các bên, đặc biệt vai trò của nhà nước.

Do đó, PGS.TS Nguyễn Hồng Quân đề xuất phát triển các yếu tố cần thiết cho hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn, như các quỹ đầu tư/tài trợ, mô hình hợp tác kết nối các bên, sự hỗ trợ quốc tế, công nghệ, nhân lực. Bên cạnh đó cần mô hình thí điểm, vai trò “dẫn dắt” của doanh nghiệp đầu ngành, cùng phối hợp với nhà nước, nhà khoa học, tổ chức quốc tế. Đặc biệt, cần có đề án cụ thể cho TPHCM và áp dụng theo hướng mở, có lộ trình từng bước và thực chất, hiệu quả, khả thi, không cầu toàn.

Diễn đàn Thương mại xanh năm 2023 nằm trong chiến dịch Tiêu dùng xanh lần thứ 14, là hoạt động thường niên do báo Sài Gòn Giải Phóng phối hợp với các đơn vị tổ chức. Chiến dịch nhằm vận động cộng đồng ưu tiên sử dụng các sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm của các doanh nghiệp thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, từ đó, thiết lập thói quen tiêu dùng có lợi cho môi trường.

Chiến dịch Tiêu dùng xanh năm nay còn có chuỗi hoạt động như xây dựng chiến lược truyền thông thương hiệu doanh nghiệp gắn với trách nhiệm xã hội về môi trường; vận động tình nguyện viên tham gia với vai trò “đại sứ thông tin” để hỗ trợ cộng đồng nhận diện rõ sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm của các doanh nghiệp thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường. Đặc biệt, tại hệ thống phân phối của Saigon Co.op, chiến dịch xây dựng những chính sách khuyến mãi, chính sách bán hàng với giá ưu đãi kết hợp với bố trí các khu vực trưng bày riêng biệt cho sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm của các doanh nghiệp thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường.