Thiếu lao động có kỹ năng để dịch chuyển trong AEC
(HQ Online)- Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) được thành lập, giúp thị trường lao động trong khối hoạt động sôi động hơn, thúc đẩy tạo việc làm cho từng quốc gia thành viên. Tuy nhiên cũng còn nhiều thách thức đối với lao động trong khối về trình độ chuyên môn, tác phong, thái độ và trình độ ngoại ngữ.
Nhiều cơ hội
Với việc thành lập AEC, dòng hàng hóa dịch vụ, đầu tư, vốn và lao động sẽ di chuyển tự do giữa 10 quốc gia thành viên ASEAN. Trước mắt có 8 ngành nghề lao động trong các nước ASEAN được tự do di chuyển thông qua các thỏa thuận tay nghề tương đương gồm: Kế toán, kiến trúc sư, nha sĩ, bác sĩ, kỹ sư, y tá, vận chuyển và nhân viên du lịch.
Theo bà Hà Thị Minh Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), để làm việc tại các quốc gia thành viên ASEAN, người lao động trong 8 ngành nghề này phải thỏa mãn các điều kiện về bằng cấp, giấy phép hành nghề của quốc gia mình và quốc gia mong muốn đến làm việc cũng như những yêu cầu về kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chuyên môn.
Cụ thể, nghề bác sĩ đòi hỏi phải có bằng đại học, có giấy phép hành nghề còn hiệu lực của quốc gia người lao động, có ít nhất năm năm liên tục hành nghề ở vị trí bác sĩ đa khoa hay chuyên khoa tại quốc gia mình. Tương tự, nghề kỹ sư đòi hỏi phải có bằng đại học, có giấy phép hành nghề còn hiệu lực của quốc gia người lao động, ít nhất bảy năm sau khi tốt nghiệp và ít nhất hai năm làm công việc chuyên ngành.
Ngoài ra mỗi ngành nghề sẽ có những yêu cầu về bằng cấp, giấy phép hành nghề và kinh nghiệm làm việc đòi hỏi người lao động phải tìm hiểu kỹ càng nếu có nguyện vọng làm việc tại các nước thành viên ASEAN.
Bà Hà Thị Minh Đức cho biết, lợi ích đáng chú ý của việc ra đời AEC là việc di chuyển tự do của lao động có kỹ năng. Việc di chuyển này được thực hiện khi mà trình độ của những lao động này được công nhận trong các nước thành viên ASEAN. Những thỏa thuận này giúp người lao động có kỹ năng hoặc kinh nghiệm phù hợp sẽ được chứng nhận đi làm việc ở nước ngoài tự do.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quang Việt, Viện Nghiên cứu khoa học dạy nghề, hiện nay, lao động di cư chủ yếu có kỹ năng trung bình và thấp trong khi chính sách AEC hiện chỉ tập trung vào lao động có kỹ năng nghề cao. Ông Việt cho rằng, quá trình hội nhập sẽ mở ra nhiều cơ hội việc làm nhưng đồng thời cũng đặt ra các yêu cầu cao hơn đối với người lao động, các tiêu chí tuyển dụng đòi hỏi cao hơn. Cụ thể người lao động phải có nhiều kỹ năng ngoài kiến thức chuyên môn như khả năng giao tiếp, ngoại ngữ, sử dụng vi tính, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng báo cáo, kỹ năng tìm hiểu và xử lý thông tin.
Thiếu lao động có kỹ năng
Theo dự báo của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), khi tham gia AEC, số việc làm của Việt Nam tăng lên 14,5% vào năm 2025. Tuy nhiên, doanh nghiệp trong ASEAN hiện đang lo ngại về tình hình thiếu hụt lao động có tay nghề và kỹ năng sau khi AEC đi vào hoạt động. Khoảng 50% những người sử dụng lao động trong ASEAN nhận định: Người lao động phổ thông không có được kỹ năng doanh nghiệp cần và các kiến thức, năng lực của những người tốt nghiệp cao đẳng, đại học nhận được ở nhà trường vẫn còn một khoảng cách lớn so với kiến thức, năng lực mà người sử dụng lao động cần.
Đứng trước bối cảnh đó, việc nâng cao năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực, hỗ trợ quá trình di chuyển tự do của lao động có kỹ năng; quản lý lao động ở nước ngoài... là những vấn đề được các cơ quan chính phủ, các nhà hoạt động chính sách và cộng đồng doanh nghiệp hết sức quan tâm.
Bà Hà Thị Minh Đức cũng cho rằng cần tăng cường kết nối trong khu vực ASEAN và ngoài khu vực; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động hiệu quả, tận dụng các lợi thế cạnh tranh; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giáo dục, phát triển kỹ năng, gắn với nhu cầu thị trường, đảm bảo tiêu chuẩn trình độ chung; tổ chức quản lý tốt thị trường lao động...
Ông Lê Quang Trung, Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) đề nghị trong thời gian tới cần hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật nhằm bảo vệ việc làm cho lao động Việt Nam, sử dụng có hiệu quả lao động nước ngoài có trình độ chuyên môn kỹ thuật mà lao động Việt Nam chưa đáp ứng được, phù hợp với các cam kết quốc tế.