Còn chút gì để nhớ
(HQ Online)- Người Hà Nội không ai không biết đến Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô, Bệnh viện Việt - Đức, Bệnh viện Việt Nam - Cu Ba. Quy mô nhỏ hơn nhưng không kém phần nổi tiếng một thời là các trường mẫu giáo Việt - Triều, Việt - Bun… Có trường hợp như Trường PTTH Hà Nội - Amsterdam đã chuyển hẳn đến vị trí mới, xây dựng một công trình mới hoàn toàn nhưng vẫn giữ lại tên gọi như một kỷ niệm đẹp, một cách lưu giữ truyền thống đáng tự hào của tập thể thầy cô giáo và học sinh nhà trường qua nhiều thế hệ.
Không phải là các liên doanh cùng đầu tư, cùng chia sẻ trách nhiệm và lợi nhuận như ngày nay, đó là những công trình của tình hữu nghị. Vì thế, đó cũng thường là những công trình trong các lĩnh vực dân sinh như bệnh viện, trường học, cầu đường…
Cổng Morocco ở xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì, Hà Nội thì hơi khác một chút, có lẽ không nhiều người biết đến. Đây là một công trình do những hàng binh người Morocco xây dựng trong những năm sau kháng chiến chống Pháp.
Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954), từng có hàng nghìn binh lính là người Morocco, Nam Tư, Algeria... chiến đấu trong quân đội Pháp đào ngũ sang quân đội Việt Nam. Những hàng binh này được đối xử nhân đạo. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Nông trường Việt - Phi được thành lập tại Ba Vì, là một trong những nơi tiếp nhận hàng trăm hàng binh. Họ cùng với công nhân nông trường người Việt Nam chung sức khai hoang, nuôi bò sữa, trồng trọt…, nhiều người lấy vợ người Việt. Có lẽ để khuây khỏa nỗi niềm xa xứ, trong thời gian ở Việt Nam, họ đã xây dựng một số công trình mang dấu ấn kiến trúc quê nhà. Chiếc cổng Morocco là một trong những công trình như thế.
Theo thời gian, các công trình khác đã bị phá hủy, chỉ còn nguyên vẹn chiếc cổng Morocco; hiện nằm trên phần đất của gia đình anh Nguyễn Văn Thành, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì.
Chiếc cổng này đã từng được Hà Nội thực hiện bảo tồn một lần, nhằm lưu lại một kỷ vật về tình cảm của những hàng binh Morocco với Nông trường Việt - Phi; với đất nước, con người Việt Nam. Mới đây, TP.Hà Nội tiếp tục có kế hoạch tu bổ cổng Morocco bằng cách xây gạch lát nền, trồng hàng cây phân cách cổng, tôn tạo lại đường, cảnh quan xung quanh; sau đó bàn giao cho gia đình anh Nguyễn Văn Thành tiếp tục trông coi, bảo vệ.
Thiết tưởng đây là việc rất nên làm, bởi nó góp phần thắt chặt tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai quốc gia. Vừa là thêm bạn, bớt thù; vừa là gìn giữ được một công trình đẹp, lạ và có ý nghĩa cho đô thị.