Mùa di cư vĩ đại và những con số biết nói
(HQ Online)- Tết Nguyên đán luôn là dịp cơ cấu dân cư đô thị có sự xáo trộn lớn, khi những người lao động nhập cư về quê ăn Tết. Sự thay đổi của diện mạo đô thị trong những ngày này hoàn toàn dễ hiểu: Mỗi năm TP.HCM tăng dân số 220.000 người, gần bằng số dân trung bình của một quận! Ở thủ đô Hà Nội, tốc độ tăng dân số trung bình ở Hà Nội là trên 200.000 người/năm, trong đó 70% là tăng dân số cơ học. Tác động tích cực của người nhập cư ngoại tỉnh vào các thành phố lớn đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của các đô thị lớn tuy rất khó đong đếm chính xác, nhưng chắn chắn là không hề nhỏ.
Đặc biệt, đây là nguồn bổ sung chất xám quan trọng cho đô thị. Tổng cục Thống kê cho biết, mặt bằng trình độ chuyên môn chung của người di cư cao hơn “dân bản xứ”. 31,7% người di cư là người có trình độ chuyên môn kỹ thuật, 23% là người có trình độ cao đẳng, đại học, trong khi tỷ lệ này ở người không di cư là 24,5% và 17%.
Tuy nhiên, có một thực tế không vui là đa số người lao động di cư lại làm việc ở khu vực phi chính thức, đảm nhận các công việc nặng nhọc và một bộ phận lớn không có hợp đồng lao động. Đối với nhóm lao động phi chính thức thì hơn 50% là không có việc làm ổn định, đặc biệt là người bán hàng rong. Hơn một nửa số người di cư phải ở nhà thuê mượn và 18,4% sống trong những căn nhà rất nhỏ, dưới 6m².
Mức chi cho ăn uống thường ngày chiếm hết 33,4% thu nhập của người di cư, chi cho các nhu cầu sống tối thiểu khác như sức khỏe, học hành… chỉ chiếm tỷ lệ rất thấp - 10,7%. Chính vì thế, người di cư rất ít tiếp cận với các hoạt động cộng đồng. Tại Hà Nội, chỉ có 5,7% người di cư tham gia các hoạt động đoàn thể. Tại TP.HCM, 9% người di cư tham gia các đoàn thể. UBND TP.HCM cho biết, mật độ dân số ở TP.HCM đang gấp 15 - 20 lần cả nước. Bình quân một cán bộ, công chức, viên chức quản lý nhà nước phục vụ 287 người dân, trong khi con số này của cả nước là 187. TP.HCM cũng phải đối mặt với nhiều ẩn số và phức tạp về tệ nạn, tội phạm: hơn 60% người nghiện ma túy được phát hiện ở TP.HCM là người từ các tỉnh, thành khác.
Tương tự TP.HCM, Thủ đô Hà Nội cũng phải chịu nhiều áp lực. Hà Nội có 5,2 triệu xe máy, gần 490.000 ô tô. Nếu tính hệ số đồng thời hoạt động là 60% số ô tô, xe máy lưu thông trên đường đô thị, thì diện tích chiếm dụng vượt 1,34 lần so với năng lực của hệ thống giao thông đường bộ (trong trung tâm là 3,72 lần).
Dễ thấy rằng sự gia tăng dân số cơ học đã và đang là bài toán đau đầu của chính quyền hai đô thị lớn nhất cả nước trong nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ tới.