Không nhất thiết phải đến chùa lễ Phật mới là thành tâm
(HQ Online) - Đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi quan niệm đi lễ chùa đầu năm của người dân. Về việc này, phóng viên Tạp chí Hải quan đã cuộc trao đổi cùng PGS.TS Lê Quý Đức, nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn hóa và phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh xung quanh vấn đề này.
Chùa chiền ở Hà Nội vắng vẻ, lác đác người dân đi lễ trong ngày Rằm tháng 7 | |
Rằm tháng Giêng, người Hà Nội bịt khẩu trang đi lễ chùa trong mưa rét | |
“Rải tiền lẻ khi đi lễ chùa là hành động sai lầm“ |
Đi lễ đầu năm vốn là phong tục, thói quen của nhiều người, tuy nhiên năm nay dịch Covid-19 đã làm thay đổi quan niệm đi lễ đầu năm của người dân. Ông nhìn nhận như thế nào về việc này?
Trong 2 năm qua, do dịch bệnh, nhiều đền, chùa trên cả nước đã tạm dừng đón khách nên việc tiếp cận, tham dự các sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân cũng bị hạn chế. Nhưng cũng chính hoàn cảnh dịch bệnh là cơ hội để mọi người hướng vào nếp sống tâm linh của từng gia đình, kết nối mọi người lại với nhau. Đó cũng là cách để cân bằng lại đời sống văn hóa tâm linh trong động đồng. Hoàn cảnh hiện nay cũng chính là dịp để các cơ sở Phật giáo giảm bớt tổ chức phần hội bên ngoài, tập trung nhiều hơn những thời khóa lễ tụng cầu nguyện để chuyển năng lượng lành đến cho xã hội.
Đạo Phật cho phép người dân có thể linh hoạt việc hành lễ. Khi không đến được chùa, người dân có thể cầu nguyện ở nhà bằng việc thắp hương vái vọng và tâm niện những điều Phật dạy. Bởi không nhất thiết phải đến chùa lễ Phật mới có thể cầu xin sự may mắn, bình an.
Hơn nữa, với quan niệm “Phật tại tâm”, mọi người chỉ cần làm theo những lời Phật dạy như sống từ bi hỷ xả, biết yêu thương, biết tha thứ, biết tránh điều ác, làm điều lành… Ngược lại, nếu không tâm niệm và hành động như vậy, dù Phật tử có hành hương hàng vạn dặm, có quỳ mỏi gối trước những ngôi chùa kỳ vĩ cũng không thể có quả phúc viên mãn.
Để đáp ứng yêu cầu phòng chống dịch và đáp ứng nhu cầu văn hóa tín ngưỡng của người dân, từ năm 2020 nhiều chùa đã thực hiện các nghi thức lễ bằng hình thức trực tuyến. Ông đánh giá như thế nào về việc này?
Ngay từ đầu năm 2020, khi bắt đầu xuất hiện dịch Covid-19, Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã có hướng dẫn về việc thực hành các nghi thức lễ bằng hình thức trực tuyến. Nhiều hoạt động của Giáo hội cũng được tổ chức trực tuyến như khóa lễ cầu an, lễ Phật đản...
Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Giáo hội Phật giáo Việt Nam khẳng định: “Trong điều kiện không cho phép người dân tới chùa chiêm bái, nhất là lúc đại dịch Covid-19 đang có diễn biến phức tạp thì nhờ các ứng dụng trực tuyến, họ có thể tụng kinh, niệm Phật, thực hiện các nghi thức tâm linh. Nếu thực sự có tâm thành kính thì dù đến chùa hay thực hiện các nghi thức tâm linh trực tuyến thì cũng không có gì khác biệt”.
Hiện nay, các phương tiện thông tin đại chúng phát triển, các hình thức sinh hoạt tôn giáo cũng phải thích ứng với khoa học công nghệ. Phật giáo cũng phải sử dụng thành tựu của khoa học công nghệ để hằng phát tư tưởng của nhà Phật đến với người dân. Trong lúc đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, nhờ các ứng dụng trực tuyến, người dân có thể tụng kinh, niệm Phật, thực hiện các nghi thức tâm linh cùng với các vị tăng ni, Phật tử cả nước. Nếu thực sự có tâm thành kính thì dù đến chùa hay thực hiện các nghi thức tâm linh trực tuyến thì cũng không có gì khác biệt.
Theo ông, đi lễ Phật đầu năm cần làm những gì để được sở cầu như nguyện?
Trong bối cảnh xã hội hiện nay thì việc thực hành các quy tắc trong cầu cúng sao cho đúng, cũng như để không bị lợi dụng mỗi khi tham gia vào các lễ hội đầu năm thì người dân nên thành tâm, thành kính. Các Phật tử không nên quá chú trọng vào lễ vật cao sang làm gì. Theo đó, khi lễ Phật mọi người chỉ cần thắp nén hương và hoa để thể hiện sự tôn kính với Phật. Quan trọng khi lễ Phật tâm mỗi người phải trong sáng. Bởi dù mọi người có dâng nhiều lễ vật, đi nhiều chùa mà tâm không trong sáng thì những điều cầu nguyện cũng sẽ không linh nghiệm.
Hiện tại, dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, mọi người khi đến đền chùa phải tuân thủ quy định của Bộ Y tế và những quy định phòng, chống dịch ở những nơi thừa tự.
Một trong những hiện tượng phổ biến nhiều năm trước đây là người đi lễ thường nhét tiền lẻ vào tay Phật, chân Phật… để được Phật chứng cho và có thêm tài lộc. Ông nhìn nhận hiện tượng này như thế nào?
Người dân đi lễ Phật để cần an sinh, lạc lợi, hạnh phúc cho con người, cộng đồng xã hội và mong muốn hạnh phúc. Mọi người phải hiểu rằng Phật không phải là thần linh để có thể cầu xin tiền tài, danh vọng mà chỉ là dẵn dắt con người hướng tới cõi thiện và tránh xa cái ác.
Người dân đến chùa lễ Phật chỉ cần thể hiện lòng thành cung kính mà không phải lễ lạt thì mới thiêng. Tuy nhiên, có nhhững người quá cuồng si, quá tham lam đi lễ Phật cầu cái này được cái kia nên đã mang nhiều lễ vật, thậm chí rải tiền lẻ khắp nơi trong chùa. Việc này đã làm mất đi tính linh thiêng, tôn nghiêm nơi cửa Phật.
Xin cảm ơn ông!