Áp lực lạm phát nhìn từ chính sách tiền tệ

Các chuyên gia cho rằng, với đà phục hồi khả quan của xuất khẩu, thị trường ngoại tệ sẽ có nhiều yếu tố hỗ trợ tích cực. Ảnh minh họa: ST

Tỷ giá và lãi suất trước diễn biến tăng

Kể từ tháng 4/2024 đến nay, tỷ giá USD/VND có nhiều diễn biến khó lường. Trong phiên ngày 11/7, tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố ở mức 24.253 VND/USD, trong khi giá bán USD tại các ngân hàng thương mại ở mức gần 25.460 VND/USD, vượt ngưỡng bán ra của NHNN là 25.450 VND/USD. Mặc dù hiện tỷ giá tại thị trường trong nước đã “hạ nhiệt” đôi chút nhưng rõ ràng áp lực vẫn luôn hiện hữu, nhất là trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều diễn biến tiêu cực.

Trước đó, vào gần cuối tháng 5/2024 khi tỷ giá dâng cao, ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN) đã lên tiếng cho hay, thị trường ngoại tệ và tỷ giá trong nước đang chịu áp lực từ những biến động khó lường của thị trường tài chính toàn cầu, cộng hưởng với những thách thức, khó khăn trên thị trường trong nước thời gian qua. Tuy nhiên, ông Phạm Chí Quang khẳng định, tất cả khó khăn, thách thức của thị trường ngoại tệ trong nước chỉ là ngắn hạn, vì trong thời gian tới với đà phục hồi khả quan của xuất khẩu thì nguồn cung ngoại tệ của thị trường sẽ được hỗ trợ gia tăng… Hơn nữa, NHNN cũng đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm điều tiết lượng dòng tiền, hạn chế các yếu tố gia tăng áp lực lên tỷ giá.

Nhưng theo ông Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Cổ phần Dữ liệu và Công nghệ tài chính WiGroup, nếu “gồng” theo USD để VND tránh mất giá quá lớn thì sẽ phải tiếp tục bán ra dự trữ ngoại hối. Đồng thời, thanh khoản trong nước cũng căng thẳng hơn, bởi bơm USD ra NHNN phải hút VND vào. Nếu không lựa chọn thứ hai là NHNN phải tăng lãi suất, nhưng hiện lãi suất trên thị trường đã tăng song lãi suất điều hành vẫn giữ nguyên.

Thực tế cho thấy, bước sang tháng 7, nhiều ngân hàng tiếp tục tăng lãi suất huy động tiền gửi lên mức hấp dẫn nhất so với khoảng 1 năm trở lại đây, với mức cao nhất trên 6%/năm. Trước đó, trong tháng 5 và 6, thị trường cũng đã ghi nhận hàng loạt ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất.

Theo các chuyên gia, tỷ giá trong ngắn hạn vẫn là áp lực chính khiến lãi suất huy động tiếp tục tăng. Trong kịch bản cơ sở, báo cáo của Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) đưa ra dự báo tỷ giá chưa thể sớm hạ nhiệt, thậm chí còn căng thẳng cục bộ ở một vài thời điểm khiến NHNN phải tiếp tục can thiệp bán ngoại tệ, cùng với đó là định hướng giữ nền lãi suất liên ngân hàng ở mức cao vừa đủ để hạn chế hoạt động đầu cơ tỷ giá. Những điều này sẽ tác động trực tiếp đến thanh khoản hệ thống và làm tăng lãi suất huy động ở thị trường 1, đặc biệt là ở nhóm ngân hàng thương mại tư nhân vừa và nhỏ có nguồn huy động kém linh hoạt và các ngân hàng ghi nhận tăng trưởng tín dụng tốt.

Hơn nữa, cầu tín dụng kỳ vọng hồi phục cũng kéo theo nhu cầu huy động vốn của các ngân hàng, khiến đà tăng của lãi suất huy động sẽ tiếp diễn vào cuối năm. Theo số liệu từ NHNN, tính đến cuối tháng 6/2024, tăng trưởng tín dụng đạt 6% so với cuối 2023, đạt chỉ tiêu cao theo chủ trương của Thủ tướng Chính phủ là đến đến hết quý 2/2024, phải đạt 5-6%. Trước đó, tăng trưởng tín dụng tính đến cuối tháng 5/2024 mới chỉ đạt 2,4%, nên riêng trong tháng 6, tín dụng tăng 3,6%. Tính từ đầu năm đến nay, hệ thống ngân hàng đã bơm hơn 800.000 tỷ đồng ra nền kinh tế.

Duy trì lãi suất thấp và mở rộng tín dụng có kiểm soát

Cung tiền tăng sẽ kéo theo áp lực lạm phát. Mặc dù theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu, lãi suất tăng chứng tỏ hoạt động kinh tế mạnh mẽ hơn, nhưng việc điều hành lãi suất cần đặt trong sự cẩn trọng về kiểm soát lạm phát, bởi muốn kinh tế tăng trưởng cao thì lạm phát có thể tăng cao.

Về vấn đề này, nhiều chuyên gia đã nhấn mạnh đến sự phối hợp trong điều hành giữa chính sách tiền tệ và các chính sách khác liên quan để góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

PGS.TS. Vũ Duy Nguyên, Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính, Học viện Tài chính cho rằng, một số yếu tố từ tình hình kinh tế - xã hội trong nước tác động đến lạm phát và chỉ số giá tiêu dùng trong 2 quý cuối năm. Chẳng hạn, chính sách kinh tế vĩ mô tiếp tục duy trì theo hướng chính sách tài khóa lỏng, kết hợp chính sách tiền tệ lỏng trên cơ sở bệ đỡ của dự trữ ngoại hối, nguồn thu ngân sách, thặng dư cán cân thương mại, thu hút và thực hiện giải ngân vốn FDI tiếp tục tăng, dòng tiền gửi người dân vào ngân hàng thương mại tiếp tục tăng cao… Tuy nhiên, khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ hạ lãi suất vào đầu quý 4/2024 cũng sẽ tạo ra áp lực đáng kể đối với chính sách tỷ giá và lãi suất của Việt Nam theo hướng gia tăng lượng tiền vào lưu thông.

Vì thế, PGS.TS. Vũ Duy Nguyên khuyến nghị cần tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ lỏng với việc NHNN duy trì lãi suất thấp và mở rộng tín dụng nhưng cần kiểm soát chặt chẽ về giải ngân tín dụng đúng mục đích và hiệu quả khi sử dụng vốn vào sản xuất, tiêu dùng nhằm đảm bảo sản lượng tổng cung và hiệu quả kinh doanh, gia tăng tổng cầu qua tiêu dùng cá nhân. Cùng với đó là phải bình ổn thị trường vàng, thị trường ngoại hối và giá trị đồng tiền, cũng như chuẩn bị trước kịch bản ứng phó hiệu quả trước khả năng ngân hàng trung ương các nước lớn có chính sách hạ lãi suất.

Về phía NHNN, cơ quan này cũng liên tục thông tin sẽ theo dõi sát diễn biến, tình hình kinh tế thế giới, trong nước để điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp hài hòa, chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế gắn với kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, ngoại hối và hệ thống ngân hàng. NHNN cũng sẽ điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, khuyến khích ngân hàng giảm lãi suất, điều hành tỷ giá linh hoạt…

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành và địa phương cần tiếp tục ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Trong đó cần điều hành chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm; phối hợp đồng bộ, hài hòa và tạo thuận lợi cho việc thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; tăng cường công tác quản lý giá; kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra…

Chuyên gia kinh tế PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững Thị trường đã có sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong việc quản lý thị trường tài chính tiền tệ; sự vào cuộc nhanh chóng, kịp thời, đồng bộ và quyết liệt của các cơ quan quản lý giá cả và cơ quan quản lý thị trường, tránh các đợt tăng giá sốc vào một số thời điểm nhạy cảm. Để có thể giữ tốc độ tăng chỉ số CPI ở mức dưới 4,5% như chỉ tiêu của Quốc hội và tìm cách ổn định thị trường tài chính tiền tệ, tiếp tục hạ thấp tỷ lệ lạm phát thì cần tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế. Trong đó, NHNN cần tiếp tục theo dõi sát tình hình biến động của nền kinh tế thế giới và thị trường tài chính - tiền tệ, chủ động, thực hiện điều hành linh hoạt lãi suất, công cụ thị trường mở, tích cực quản lý và điều chỉnh tỷ giá hối đoái linh hoạt, phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, từng bước ổn định và nâng cao giá trị đồng Việt Nam, góp phần kìm giữ lạm phát cơ bản để làm cơ sở cho việc kìm giữ chỉ số giá tiêu dùng bình quân (CPI). NHNN cũng cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc cung tiền, mở rộng tín dụng và điều hành linh hoạt lãi suất, tỷ giá để giảm sức ép lạm phát trong các tháng cuối năm. PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, trường Đại học Kinh tế quốc dân: Giảm lượng tiền trong lưu thông Việc duy trì mức lãi suất huy động thấp chỉ khoảng 4-4,5%/năm làm tăng lượng tiền trong lưu thông. Hơn nữa, chính sách tài khóa - tiền tệ đang cung ứng một khoản hỗ trợ tổng cầu đáng kể thông qua khoản cho vay ưu đãi, giảm 2% thuế giá trị gia tăng cũng như các biện pháp giảm thuế, phí cũng có thể làm tăng lượng tiền, đẩy mặt bằng giá cả tăng lên. Do đó, để kiểm soát lạm phát thì cần đánh giá lại chính sách lãi suất và có hướng tăng lãi suất phù hợp nhằm tạo không gian thu hút lượng tiền nhàn rỗi; đồng thời coi trọng ổn định tỷ giá hối đoái và thu hút mạnh đầu tư nước ngoài để tăng cường lượng hàng hóa được sản xuất trong nước bằng nguồn vốn và công nghệ nước ngoài nhằm tăng cung ứng hàng hóa chất lượng cao với giá cả cạnh tranh, đáp ứng kịp thời nhu cầu tại chỗ. Minh Chi (ghi)