Áp dụng công nghệ mới, ngăn chặn gian lận hóa đơn điện tử

Lễ công bố triển khai “Hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử của Tổng cục Thuế, ngày 24/4/2023.

Ngành Thuế tiếp nhận, xử lý gần 5,8 tỷ HĐĐT

Theo thống kê của Tổng cục Thuế, từ khi triển khai đến ngày 30/11/2023, cơ quan Thuế đã tiếp nhận và xử lý gần 5,8 tỷ HĐĐT, trong đó 1,7 tỷ đồng hóa đơn có mã, hơn 4,1 tỷ hóa đơn không mã.

HĐĐT có mã của cơ quan Thuế khởi tạo từ máy tính tiền cũng được triển khai trên toàn quốc từ ngày 15/12/2022. Đây là giải pháp cung cấp hóa đơn có kết nối với cơ quan Thuế nhằm quản lý doanh thu thực của người bán. Từ khi triển khai đến nay, đã có hơn 37,5 nghìn DN, cá nhân kinh doanh đăng ký sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan Thuế khởi tạo từ máy tính tiền, đạt 88,6% so với kế hoạch cơ quan Thuế xây dựng. Số lượng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền đã tiếp nhận là hơn 72,8 triệu hóa đơn với tổng tiền thuế trên thông tin hóa đơn là 4,2 nghìn tỷ đồng.

Về công tác triển khai HĐĐT đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Công điện số 1123/CĐ-TTg ngày 18/11/2023, Bộ Tài chính đã ban hành Chỉ thị số 04/CT-BTC ngày 24/11/2023 yêu cầu Thủ trưởng cơ quan Thuế các cấp tăng cường quản lý, sử dụng HĐĐT góp phần đẩy mạnh công tác chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, có Công văn số 13348/BTC-TCT ngày 4/12/2023 gửi Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đề nghị quan tâm chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ, thường xuyên với Bộ Tài chính trong công tác quản lý thuế nói chung và triển khai HĐĐT đối với lĩnh vực kinh doanh bán lẻ xăng dầu nói riêng, xử lý kịp thời những khó khăn vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.

Theo thống kê, cả nước có khoảng 17,5 nghìn cửa hàng kinh doanh, bán lẻ xăng dầu, bao gồm 6.630 cửa hàng (chiếm 39%) của các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu và 10.819 cửa hàng (chiếm 61%) của các thương nhân phân phối xăng dầu, đại lý bán lẻ xăng dầu, thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu. Nhiều cục thuế đã chủ động tham mưu UBND tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch triển khai chi tiết gắn với từng địa phương, từng DN, cửa hàng bán lẻ xăng dầu.

Kết quả, đến nay, đã có Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (chiếm khoảng 52% thị phần xăng dầu cả nước) và Công ty TNHH MTV Dầu khí TPHCM (chiếm khoảng 7% thị phần) thực hiện phát hành HĐĐT sau từng lần bán hàng với khoảng trên 2,7 nghìn cửa hàng. Tổng công ty Xăng dầu Quân đội cũng tích cực đẩy nhanh tiến độ trong tháng 12/2023 để triển khai tại toàn bộ các cửa hàng xăng dầu ở TP Hà Nội và tỉnh Thanh Hóa. Tương tự, Tổng công ty Dầu Việt Nam xác định giải pháp chỉ đạo các công ty thành viên, cửa hàng ở các địa phương khẩn trương thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế.

Áp dụng công nghệ phát hiện chuỗi DN có rủi ro cao về xuất khống hóa đơn

Việc triển khai HĐĐT là một bước cải cách lớn trong công tác quản lý thuế, không chỉ thuận tiện mà còn giúp tiết giảm chi phí cho DN. Tuy nhiên, trong thời gian qua, một số cá nhân, tổ chức cố tình lợi dụng việc phát hành, sử dụng HĐĐT để xuất khống, mua bán hóa đơn nhằm trục lợi bất chính.

Để ngăn chặn tình trạng gian lận HĐĐT, chống thất thu ngân sách nhà nước (NSNN), ngày 12/4/2023, Bộ Tài chính đã có Công điện số 01/CĐ-BTC chỉ đạo cơ quan Thuế các cấp tăng cường công tác quản lý, giám sát việc phát hành, sử dụng HĐĐT. Theo đó, cục thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung đẩy mạnh tháng cao điểm phòng, chống mua, bán hóa đơn không hợp pháp, gian lận hoàn thuế. Trong 10 tháng đầu năm 2023, số lượng hóa đơn vi phạm là 18.178; tổng số giá trị trên hóa đơn là 2.477 tỷ đồng với số thuế là 115 tỷ đồng; tổng số tiền xử lý vi phạm về hóa đơn là 199 tỷ đồng. Trong đó, thuế GTGT là 53 tỷ đồng; thuế TNDN là 89 tỷ đồng; thuế khác là 110 triệu đồng; tiền phạt và chậm nộp là 36 tỷ đồng; giảm thuế GTGT được khấu trừ là 20 tỷ đồng; giảm hoàn thuế GTGT là 962 triệu đồng.

Song song đó, từ ngày 15/5/2023, Tổng cục Thuế triển khai ứng dụng phân tích rủi ro theo bộ chỉ số tiêu chí đánh giá, xác định người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn. Cơ quan Thuế đã chuyển hình thức sử dụng hóa đơn từ không mã sang có mã đối với 618 DN, đưa 4,8 nghìn DN vào danh sách cần kiểm tra công tác quản lý và sử dụng hóa đơn. Tổng cục Thuế cũng đã nghiên cứu áp dụng một số công nghệ mới (công cụ phân tích dữ liệu lớn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo) để phân tích trên dữ liệu HĐĐT.

Kết quả cho thấy, trong quá trình phân tích các chuỗi mua bán thử nghiệm, đối với mặt hàng tinh bột sắn, phát hiện chuỗi DN có rủi ro cao về xuất khống hóa đơn. Ngoài ra, Tổng cục Thuế triển khai ứng dụng đối chiếu dữ liệu HĐĐT và tờ khai thuế GTGT từ ngày 15/5/2023 và triển khai ứng dụng phân tích, đưa ra danh sách xuất khống hóa đơn theo hệ số K phục vụ cho công tác kiểm soát HĐĐT, ngăn chặn tình trạng xuất hóa đơn khống từ ngày 15/6/2023.

Tại Hội nghị tổng kết năm 2023, triển khai công tác năm 2024 của Tổng cục Thuế, chia sẻ kinh nghiệm về phòng chống rủi ro gian lận HĐĐT để hoàn thuế, ông Nguyễn Toàn Thắng, Cục trưởng Thuế Đồng Nai cho biết, cơ quan Thuế lựa chọn mặt hàng có rủi ro cao về hóa đơn như đất, đá, cát, sỏi; gỗ rừng trồng, gỗ tự nhiên (trừ gỗ công nghiệp); các mặt hàng điện tử, hàng tiêu dùng; phế liệu; cung ứng dịch vụ… để kiểm tra, rà soát. Đây là các mặt hàng có nguy cơ hàng hóa trôi nổi và cung cấp dịch vụ phải xuất hóa đơn đầu ra nhưng không có hóa đơn đầu vào, sử dụng hóa đơn của “DN ma” để hợp thức hóa hàng hóa dịch vụ mua vào. Cùng với đó, cơ quan Thuế yêu cầu DN nghi vấn cung cấp báo cáo tài chính để phân tích.

Phát biểu chỉ đạo công tác năm 2024 của Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn yêu cầu cơ quan Thuế cần quyết liệt triển khai HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền và xuất hoá đơn từng lần bán hàng trong lĩnh vực xăng dầu theo đúng quy định pháp luật và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; kịp thời tham mưu Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo cũng như tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương thực hiện một cách hiệu quả, đồng bộ và tạo sự đồng thuận, ủng hộ trong dư luận xã hội nói chung. Bên cạnh đó, nâng cao một bước chất lượng, hiệu quả ứng dụng và xử lý rủi ro, phân tích đối với dữ liệu HĐĐT.