Áp dụng cơ chế quản lý rủi ro, ứng dụng công nghệ thông tin vào kiểm tra thuế

Quy trình kiểm tra thuế mới được ban hành thực hiện cải cách hành chính trong việc kiểm tra thuế. Ảnh: Đồng Thúy/TTXVN

Áp dụng thanh tra, kiểm tra theo phương pháp điện tử

Theo Tổng cục Thuế, quy trình mới cũng nhằm nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế trong việc thực hiện quy định pháp luật về thuế; thực hiện cải cách hành chính trong việc kiểm tra thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế phát triển sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Cục trưởng Cục Thanh tra Kiểm tra (Tổng cục Thuế) Vũ Mạnh Cường cho biết, quy trình kiểm tra thuế mới được ban hành theo Quyết định số 970/QĐ-TCT ngày 14/7/2023 thay thế cho Quy trình kiểm tra thuế ban hành theo Quyết định số 746/QĐ-TCT ngày 20/4/2015 và được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 1215/QĐ-TCT ngày 3/9/2015. Theo đó, nội dung của quy trình kiểm tra thuế mới được xây dựng trên cơ sở kế thừa những nội dung chủ yếu quy định tại các nghị định, thông tư và xây dựng, phát triển các trình tự, thủ tục mới hướng đến dịch chuyển áp dụng thanh tra, kiểm tra theo phương pháp điện tử theo các quy định của Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành; các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan; cơ cấu tổ chức ngành thuế và thực tế công tác quản lý thuế.

Công tác cập nhật dữ liệu, thông tin vào các phần mềm, ứng dụng công nghệ thông tin cho công tác kiểm tra thuế được triển khai đồng bộ, liên tục để phục vụ cho công tác kiểm tra thuế. Theo đó, bộ phận kiểm tra thuế, công chức thuế được giao nhiệm vụ kiểm tra thuế và bộ phận có liên quan theo phân công, phân nhiệm cập nhật kịp thời, đầy đủ các thông tin, dữ liệu của người nộp thuế vào các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho công tác kiểm tra. Đồng thời, bộ phận kiểm tra thuế và công chức thuế được giao nhiệm vụ kiểm tra thuế sử dụng dữ liệu kê khai thuế của người nộp thuế và những dữ liệu thông tin của người nộp thuế đã được cập nhật vào hệ thống dữ liệu của ngành Thuế để phục vụ cho việc kiểm tra các hồ sơ thuế gửi đến cơ quan Thuế. Thủ trưởng cơ quan phụ trách công tác kiểm tra thuế có trách nhiệm thường xuyên nắm bắt và đôn đốc bộ phận kiểm tra thuế, công chức thuế được giao nhiệm vụ kiểm tra thuế thực hiện nghiêm túc các công việc trên nhằm mục đích triển khai tốt công tác quản lý, kiểm tra thuế theo cơ chế quản lý rủi ro trong quản lý thuế.

Kiểm tra người nộp thuế thuộc trường hợp giám sát trọng điểm

Quy trình này cũng quy định về trình tự, thủ tục thực hiện công việc kiểm tra thuế của cơ quan thuế, công chức thuế trong các trường hợp: kiểm tra hồ sơ thuế tại trụ sở cơ quan thuế; kiểm tra thuế tại trụ sở của người nộp thuế. Theo đó, việc kiểm tra thuế tại trụ sở của người nộp thuế được thực hiện trong các trường hợp như: kiểm tra theo quy định tại điểm c khoản 4 Điều 71 Thông tư số 80/2021/TT-BTC; kiểm tra với trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật qua công tác quản lý thuế theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 110 Luật Quản lý thuế và các quy định pháp luật khác; kiểm tra đối với các trường hợp: hồ sơ thuộc diện kiểm tra trước hoàn thuế; kiểm tra sau hoàn thuế đối với hồ sơ thuộc diện hoàn thuế trước theo quy định (còn gọi là kiểm tra hoàn thuế); kiểm tra đối với các trường hợp được lựa chọn theo kế hoạch, chuyên đề do Thủ trưởng cơ quan thuế cấp trên quyết định, kiểm tra chuyên đề phát sinh trong năm do Thủ trưởng cơ quan thuế cùng cấp quyết định; kiểm tra theo kiến nghị của Kiểm toán nhà nước, Thanh tra nhà nước, cơ quan khác có thẩm quyền…

Đặc biệt, Quyết định số 970/QĐ-TCT quy định cụ thể việc kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế đối với người nộp thuế thuộc trường hợp giám sát trọng điểm. Theo đó, khi kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế theo quy định tại Điều 22 Thông tư số 31/2021/TT-BTC ngày 17/5/2021 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định về áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế, Tổ kiểm tra thực hiện thu thập thông tin, tài liệu, số liệu của người nộp thuế trên hệ thống thông tin ngành thuế như tài liệu, hồ sơ về đăng ký, kê khai, nộp thuế, báo cáo sử dụng hóa đơn, báo cáo tài chính, thông tin thu thập từ bên thứ ba... kết hợp với công tác quản lý thuế trực tiếp trên địa bàn để thực hiện phân tích chuyên sâu đối với người nộp thuế thuộc danh sách giám sát trọng điểm.

Theo quy trình kiểm tra thuế, các nội dung cơ bản phân tích chuyên sâu đối với người nộp thuế giám sát trọng điểm thuộc trường hợp kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế được thực hiện như sau: phân tích, xác định mức độ rủi ro theo nội dung giám sát trọng điểm; phân tích các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính, tờ khai thuế. Trên cơ sở Báo cáo tài chính được khai thác trên ứng dụng Báo cáo tài chính hoặc các ứng dụng tra cứu Báo cáo tài chính (TPH, DWH hoặc các ứng dụng khác có liên quan), công chức thuế được giao nhiệm vụ kiểm tra thuế đánh giá, phân tích dựa trên mức độ biến động của các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính theo quy định về chế độ kế toán do Bộ Tài chính ban hành. Qua phân tích các chỉ tiêu biến động để xác định mức độ rủi ro người nộp thuế, đồng thời, đối chiếu các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính với các chỉ tiêu trên các tờ khai thuế của cả năm, tờ khai quyết toán thuế để so sánh, đánh giá một số chỉ tiêu như: doanh thu, chi phí, lợi nhuận để phát hiện mức độ rủi ro về thuế.