 |
| Công chức Hải quan cửa khẩu Lao Bảo kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu. |
Giai đoạn 1990-2000: Hoàn thiện tổ chức bộ máy, địa bàn quản lý
Sau sự kiện tỉnh Quảng Trị được tái lập ngày 8/1/1990, Cục Hải quan Quảng Trị được thành lập trên cơ sở chia tách từ Hải quan Bình Trị Thiên, hoạt động trên địa bàn của 2 tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị. Tuy có nhiều khó khăn, thách thức của một tỉnh nghèo mới tái lập, song tập thể cán bộ công chức, người lao động Hải quan Quảng Trị đã tập trung khắc phục khó khăn, thiếu thốn ban đầu, nhanh chóng kiện toàn bộ máy, ổn định tổ chức và kịp thời triển khai các hoạt động chuyên môn.
Năm 1990 là năm ghi dấu ấn của công cuộc đổi mới ngành Hải quan với sự ra đời của Pháp lệnh Hải quan Việt Nam. Song hành với giai đoạn này, Cục Hải quan Quảng Trị đã triển khai một cách đồng bộ từ hoàn thiện tổ chức bộ máy, đổi mới công tác cán bộ, nâng cao năng lực cho đội ngũ công chức, khẩn trương tiến hành từng bước cải cách thủ tục hải quan. Năm 1992, Hải quan Quảng Trị được tách thành Hải quan Quảng Bình và Hải quan Quảng Trị, và đổi tên gọi là Cục Hải quan Quảng Trị cho đến nay. Cũng từ thời điểm này, Cục Hải quan Quảng Trị từng bước xây dựng, phát triển, hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy, địa bàn quản lý với sự kiện nâng cấp cửa khẩu Lao Bảo thành cửa khẩu quốc tế năm 1994; thành lập Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay năm 1995; thành lập Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cửa Việt và Chi cục Hải quan Khu thương mại Lao Bảo năm 1999.
Mặc dù trong điều kiện mới tái lập tỉnh, hoạt động kinh doanh XNK còn hạn chế, nhưng nhờ có sự chuyển biến tích cực trong đổi mới chính sách phát triển kinh tế, xã hội địa phương và trong lĩnh vực hải quan, trong giai đoạn này (1990-2000), lưu lượng hàng hóa XNK tăng nhanh trên 20% một năm với 436.694 phương tiện, 845.769 hành khách xuất nhập cảnh; 2,6 triệu tấn hàng hóa XNK, trị giá 640.211.247 USD. Nguồn thu ngân sách từ thuế XNK tính chung cho cả thời kỳ chiếm trên 50% ngân sách địa phương. Đơn vị tổ chức triển khai công tác đấu tranh chống buôn lậu hiệu quả, với kết quả phát hiện và xử lý bình quân trên 1.000 vụ việc một năm, trị giá trên 8 tỷ đồng mỗi năm.
Giai đoạn 2001-2010: Triển khai Luật Hải quan, bắt tay vào công cuộc cải cách, hiện đại hóa
Đây là thời kỳ ngành Hải quan triển khai mạnh mẽ công cuộc cải cách, phát triển và hiện đại hóa, với xuất phát điểm được đánh dấu bằng sự ra đời của Luật Hải quan 2001 (sửa đổi bổ sung 2005), làm cơ sở cho ngành Hải quan nói chung và Cục Hải quan Quảng Trị nói riêng thực hiện chuyển đổi phương pháp quản lý hải quan hiện đại - phương pháp quản lý rủi ro trên cơ sở nền tảng CNTT.
Điểm nổi bật và đột phá của công tác cải cách thủ tục tại Cục Hải quan Quảng Trị là đã triển khai thành công Bước 1 mô hình kiểm tra “một cửa, một lần dừng" tại cặp cửa khẩu Lao Bảo (Việt Nam) – Đensavanh (Lào) từ ngày 30/6/2005 (Bước 1: Hải quan Lao Bảo – Hải quan Đensavanh phối hợp kiểm tra chung tại địa điểm kiểm tra trên lãnh thổ nước nhập), đánh dấu bước đột phá quan trọng về cải cách thủ tục hải quan trên tuyến hành lang kinh tế Đông – Tây. Bộ máy tổ chức, địa bàn quản lý, chức năng nhiệm vụ được tiếp tục hoàn thiện, kiện toàn với việc thành lập Phòng Kiểm tra sau thông quan năm 2003, đến năm 2006 đổi tên thành Chi cục Kiểm tra sau thông quan; năm 2007, thành lập Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy.
Thời kỳ này, hành khách XNC, hàng hóa XNK qua các cửa khẩu Quảng Trị tăng gấp 3 lần so với thời kỳ 1990 – 2000 với 461.775 lượt phương tiện và 1.517.955 lượt hành khách XNC; trên 68 nghìn tờ khai, gần 3,5 triệu tấn hàng hoá XNK, kim ngạch xấp xỉ 1,2 tỷ USD. Đơn vị luôn hoàn thành và hoàn thành vượt mức chỉ tiêu pháp lệnh giao, thu đạt 1.363 tỷ đồng; phát hiện và xử lý 11.586 vụ, trị giá 107 tỷ đồng, tăng nguồn thu ngân sách cho địa phương gần 10 tỷ đồng mỗi năm, luôn là lá cờ đầu về kết quả chống buôn lậu trong toàn ngành và địa phương.
Với khối lượng công việc tăng cao, trong khi biên chế và mặt bằng làm việc hầu như chỉ tăng rất hạn chế, đòi hỏi Cục Hải quan Quảng Trị phải tích cực thực hiện cải cách và hiện đại hoá công tác hải quan. Giai đoạn này, Cục Hải quan Quảng Trị đã nhận được nhiều Bằng khen của Bộ Tài chính, UBND tỉnh Quảng Trị trong công tác cải cách hành chính và chống buôn lậu. Năm 2005, đơn vị vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Tiếp theo sự nỗ lực, kiên trì cải cách, liên tục hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn được giao, năm 2010, Chủ tịch nước đã tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì cho đơn vị nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày thành lập…
Giai đoạn 2011-2020: Đẩy mạnh, triển khai toàn diện công tác cải cách, hiện đại hóa
Dấu ấn cải cách hành chính toàn diện và mạnh mẽ trong giai đoạn này được thể hiện qua việc triển khai thực hiện hiệu quả Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008; Hệ thống thông quan tự động hàng hóa xuất nhập khẩu VNACCS/VCIS năm 2014; Hệ thống dịch vụ công trực tuyến; triển khai nộp thuế bằng phương thức điện tử qua Cổng thanh toán điện tử và thông quan 24/7 năm 2017. Ngoài ra, có thể kể đến Hệ thống tiếp nhận thông tin, trả kết quả qua Hệ thống một cửa quốc gia từ tháng 6/2018; Hệ thống kiểm tra, giám sát hải quan tự động đối với hàng hóa XNK tại cảng biển Cửa Việt ngày 15/11/2018; tự viết và triển khai Hệ thống sát hạch trình độ cán bộ công chức từ năm 2018.
Với sự chuyển biến tích cực, mạnh mẽ của các chính sách hội nhập, phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước cũng như địa phương cùng các nỗ lực cải cách, hiện đại hóa công tác quản lý hải quan, lưu lượng hàng hóa XNK, phương tiện vận tải XNC qua địa bàn tỉnh Quảng Trị tiếp tục tăng mạnh trong giai đoạn này (2011-2019) với 944.808 lượt phương tiện và 6.066.045 lượt hành khách XNC; trên 280 nghìn tờ khai, hơn 10 triệu tấn hàng hoá XNK, kim ngạch xấp xỉ 4,7 tỷ USD. Đơn vị luôn hoàn thành và hoàn thành vượt mức chỉ tiêu pháp lệnh giao, thu ngân sách đạt 5.556 tỷ đồng; phát hiện 99 vụ vi phạm pháp luật qua kiểm tra sau thông quan, xử phạt hành chính trên 3,8 tỷ đồng, truy thu nộp vào NSNN gần 10,7 tỷ đồng; phát hiện và xử lý 8.885 vụ buôn lậu, trị giá hàng vi phạm bị tịch thu gần 110 tỷ đồng, tiếp tục là một trong những đơn vị dẫn đầu về kết quả chống buôn lậu trong toàn Ngành và địa phương.
Đặc biệt, trong năm 2018 và 2019, ghi nhận nhiều thành tích đột phá của đơn vị trong công tác phòng ngừa tội phạm và hành vi buôn lậu, phòng chống ma túy với việc chủ trì và phối hợp đấu tranh triệt phá 3 vụ án vận chuyển ma túy lớn qua cửa khẩu Lao Bảo (vụ 19 kg ma túy đá ngày 11/12/2018; vụ 15 kg ma túy đá ngày 20/9/2019 và vụ 4,5 kg ma túy đá, 3.027 viên ma túy tổng hợp ngày 23/9/2019), trực tiếp thực hiện công tác điều tra, ra quyết định khởi tố 3 vụ án hình sự về tội mua bán, vận chuyển hàng hóa trong địa bàn quản lý hải quan.
Bên cạnh công tác chuyên môn nghiệp vụ, các công tác về xây dựng lực lượng, tổ chức phong trào thi đua, nghiên cứu khoa học, phong trào hoạt động đoàn thể, xây dựng cơ sở vật chất… đều đạt được những thành tích quan trọng, khẳng định sự lớn mạnh từng ngày trên chặng đường 30 năm Hải quan Quảng Trị. Tự nhìn nhận, đánh giá để phát triển, là một việc cần làm để Cục Hải quan Quảng Trị tiếp tục phát huy thành tích đạt được, đó là: Thực sự coi trọng nhân tố con người “cái gốc của mọi công việc” trong công tác quản lý nhân sự. Luôn xây dựng và củng cố mối đoàn kết, coi đoàn kết là sức mạnh, là động lực phát triển; thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác chỉ đạo điều hành, trong chuyên môn nghiệp vụ; tranh thủ tối đa sự quan tâm chỉ đạo, ủng hộ của chính quyền địa phương, lãnh đạo các cấp và của cộng đồng doanh nghiệp; chú trọng hiệu quả công tác phối kết hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn, trong khối chuyên môn, trong khối các đơn vị trong ngành Hải quan.
30 năm trôi qua, quãng thời gian chưa nhiều nhưng cũng đủ dài để thể hiện những nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, tích cực và bền bỉ trên con đường xây dựng và trưởng thành, để mỗi cán bộ, công chức, người lao động Hải quan Quảng Trị có thêm niềm tự hào, thêm niềm tin yêu tiếp tục bước đi vững vàng trên con đường xây dựng và phát triển của Hải quan Việt Nam và của quê hương Quảng Trị.
Bùi Thanh San (Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị)
