Về “ngày hội cưới"

Thị trấn Yên Lạc vẫn giữ được nét dân dã của miền quê Bắc Bộ

Đơn xin được… cưới

Thị trấn Yên Lạc (huyện Yên Lạc, Vĩnh Phúc) với hơn 14000 nhân khẩu đang trong thời kì mở rộng. Những ngôi nhà cao tầng mọc lên san sát, đường sá quy hoạch to đẹp. Trước năm 1997, thị trấn Yên Lạc mới chỉ là đơn vị hành chính cấp xã với tên gọi xã Minh Tân. Từ tháng 5-1997, mới được nâng cấp và mở rộng thành thị trấn phồn hoa như bây giờ. Từ ngày khoác lên mình bộ cánh mới, Yên Lạc cũng có nhiều cái mới.

Bản quy ước văn hóa xã hội thị trấn Yên Lạc với 5 chương và 38 điều là một điểm nhấn mà nhiều người ví von như “tấm khiên ngăn làn gió độc từ đô thị thổi về”. Trong quy ước ấy, nổi lên là điều 7 quy định về việc cưới xin. Tại Điều 7 này, có những chi tiết “đột phá” mà phải dũng cảm lắm, cân đo đong đếm thiệt hơn lắm người ta mới dám đưa vào. Quy định ấy đến giờ đã tồn tại được hơn 10 năm. Mới nghe qua, khách phương xa ai nấy đều thấy khó tin còn các cụ già ở Yên Lạc thì có vẻ tự hào lắm vì “quê ta có lệ cưới xin cả làng cả nước chả đâu có được”.

Theo quy ước đó, đám cưới chỉ được tổ chức vào 2 ngày trong tháng (Âm lịch). Đó là mồng 2, 16. Riêng các tháng 9, 10, 11 thì may mắn được thêm 2 ngày nữa, là ngày 10 và 22. Bởi vì, những tháng này cũng có nhiều gia đình cải táng mồ mả cha ông. Ngoài quy định về thời gian, bản quy ước còn nói rõ cô dâu không được mặc váy cưới mà chỉ được mặc tân thời hoặc thường phục, không được chơi nhạc sống, không dùng đèn nhấp nháy, không được đánh bạc, cấm hút thuốc lá.

Trước khi cưới, nhà trai phải làm đơn lên thị trấn, rồi ký vào bản cam kết tuân theo quy định mới được cưới. Theo đó, nam thanh nữ tú là người cùng thị trấn lấy nhau hoặc con trai lấy vợ thiên hạ thì hai gia đình đều phải theo quy định của thị trấn. Con gái lấy chồng thiên hạ thì được miễn trừ, không phải tuân theo.

Bằng chất giọng Yên Lạc không lẫn vào đâu được, bà Bà Dương Thị An (Khu phố 5, thôn Đông, thị trấn Yên Lạc) kể rành rẽ cho tôi nghe về quy định cưới xin có một không hai này. “Yên Lạc có 10 nhà thì 8 nhà làm mộc, cho nên trước đây khi chưa quy định thì hầu như ngày nào cũng có đám cưới, người dân phải đi đám cưới mà bỏ bê công việc. Thị trấn quy định vậy là để dân tiết kiệm thời gian, cũng như chi phí.

Chống lãng phí trong toàn dân. Ví dụ nhà có 4 người mà trong ngày đó có bốn đám cưới thì chia ra mỗi người đến một nhà. Như vậy chỉ mất có 1 ngày cả nhà phải đi ăn cưới. Nếu không có quy định ấy thì thành ra phải mất 4 ngày. Ngoài ra, chủ cưới cũng được tiết kiệm nữa. Đáng ra 100 mâm thì nay chỉ làm 60 mâm thôi, tiết kiệm được 40 mâm. Chính quyền quy định thế này dân chúng tôi hưởng ứng trăm phần trăm vì tiết kiệm thời gian lắm ”.

Ngoài ra, việc xem ngày cưới cũng theo đó tự hủy bỏ vì theo giải thích của bà An: “Xem ngày cũng thế thôi. Thị trấn chỉ cho cưới vào 2 ngày đó. 16 này cháu ngoại tôi cưới, cũng người trong xã. Chắc chắn cũng theo quy định thôi”.

Việc không cho mở nhạc “sống” cũng khiến bà con hưởng ứng vì không phải chịu những tiếng búa bổ đinh tai nhức óc vào đầu. Bà Nguyễn Thị Bàn (Khu phố 3, thôn Đông, thị trấn Yên Lạc) hào hứng khoe: “Buổi tối trước hôm đưa dâu không ai đến chơi. Mời 7 giờ hôm sau đến ăn cỗ là đến thôi. Quê ta giờ văn minh thế đó. Trước lo nước nôi vừa mệt vừa nhức cả đầu”.

Trong các quy định, thì “hà khắc” và không được lòng các cô dâu nhất là việc không được mặc váy cưới. Ngày ấy, các cô dâu chỉ biết nhìn váy cưới mà ngậm ngùi. Bà An bảo: “Các cô dâu buồn lắm nên chúng tôi đề nghị lại với thị trấn xin cho các cháu mặc váy cưới. Bởi vì cả đời các cháu mới được 1 lần, nếu không các cháu cũng “lách luật” bằng cách đi chụp ảnh váy cưới trước đó, thành ra cũng tốn kém cho các cháu. Thị trấn thấy đúng nên 2 năm nay mới cho mặc váy”.

Ủng hộ trăm phần trăm

Hầu như những người dân chúng tôi hỏi đều tỏ ý ủng hộ nhiệt tình quy định này của thị trấn Yên Lạc. Những gia đình đông con trai cũng không vì thế mà “du di”. Bà Nguyễn Thị Bàn có tới 5 anh con trai, họ đều đã lập gia đình cả. Và anh nào bà cũng tổ chức đám cưới như quy ước của thị trấn. Với “bề dày kinh nghiệm” ấy, bà quả quyết: “Tiết kiệm được nhiều lắm cháu ạ”. Tương tự bà Bàn, bà Dương Thị Hạnh cũng có tới 6 anh con trai, thì có 4 anh đã thành gia lập thất. Chưa bao giờ bà làm trái quy định của thị trấn cả.

Ông Phạm Xuân Tân, 62 tuổi (khu phố 1, thôn Đoài, thị trấn Yên Lạc) cũng cùng chung suy nghĩ như bà Bàn, bà Hạnh. Ông nói: “Quy định rất có lợi cho dân. Làng nghề làm ăn, nếu không quy định thế thì quanh năm suốt tháng đi ăn cỗ, bỏ lỡ cơ hội làm ăn. Dân tôi tán thành. Tôi có 2 cậu con trai và 2 cô con gái đều đã lấy chồng. Trong đó có một cô lấy chồng ở Lạng Sơn, theo quy định được tự do chọn ngày cưới, nhưng tôi vẫn làm theo quy định của thị trấn”.

Vì tập trung vào một ngày, cho nên đường sá những ngày đó nô nức như trẩy hội còn chợ búa thì vắng tanh vắng ngắt như chùa bà Đanh. Vào tháng “cao điểm”, một ngày có khi có tới gần 30 đôi nam nữ thành hôn. Bà Hạnh nói như… làm thơ: “Ngày hôm đó vui lắm, cả làng như có hội vậy. Cả làng đi ăn cỗ. Xóm xóm thôn thôn rộn tiếng cười”.

Bà Hạnh vui vẻ kể về những buổi chạy sô đi ăn cưới: “Có ngày tôi phải đi ăn đến 5 đám cưới. Còn nếu nhà nào nhiều người thì phân công rõ ràng, mỗi người đi một đám. Nhà ít người thì chạy sô. Chỉ gửi quà mừng rồi lại tất tả đến đám khác. Chỉ ăn ở đám nào thân cận nhất”.

Môi chưa kịp ráo mỡ, đầu vẫn còn ngất ngây men rượu mừng thì đã phải chạy sang đám khác. Với người dân ở đây, đó quả là 2 ngày vất vả. Nhưng bù lại là những ngày khác họ được thảnh thơi, chuyên tâm với việc kiếm sống bằng nghề mộc truyền thống của quê hương.

Rời thị trấn Yên Lạc với quy ước về cưới xin vô tiền khoáng hậu, chúng tôi vừa thấy lạ lùng vừa cảm phục. Dân gian thường bảo “phép vua thua lệ làng”. Nhưng người dân và chính quyền thị trấn nơi đây đã mạnh dạn phá bỏ những thói quen có tự bao đời để thay bằng những quy ước mới, văn minh hơn, tiết kiệm hơn. Đó chẳng phải là điều dễ dàng. Và “chìa khóa” để Yên Lạc xây dựng được nếp cưới xin mới ấy, như lời ông Phạm Xuân Tân nói, đó chính là “Cái gì có lợi mình phải công nhận. Vấn đề hay, tốt thì mình cứ phải theo”.