Tiến sĩ Trần Du Lịch: Lãi suất cho vay nên về dưới 12%

Tiến sĩ Trần Du Lịch.

Thưa ông, năm 2012 sắp kết thúc, tạm khép lại chuỗi ngày khó khăn của các DN. Ông có bình luận gì về việc điều hành chính sách tiền tệ của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong thời gian vừa qua?

Trong nửa cuối năm 2011 và cả năm 2012, chính sách tiền tệ thực hiện theo nguyên tắc chặt chẽ và thận trọng, nhưng thực tế của chính sách này là thắt chặt và quá thận trọng. Theo đó, chính sách tiền tệ đã chú trọng về mục tiêu kiềm chế lạm phát và ổn định tỷ giá nhưng chưa xem xét kỹ mặt tác động của nó đối với nền kinh tế. Nền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây tăng trưởng dựa vào nợ, DN hoạt động, phát triển nhờ đi vay. Tín dụng có năm tăng đến 30 - 40%/năm, nhưng trong năm 2012 tín dụng chỉ tăng 5%. Điều này giống như một cơ thể người cần 2 lít nước/ngày nhưng chỉ được cung cấp 200cc, khiến cơ thể bị co giật. Nền kinh tế năm 2012 không khác gì một cơ thể thiếu nước bị co giật.

Do vậy, các chính sách tiền tệ trong năm qua đã đạt được mục tiêu kiềm chế lạm phát và ổn định tỷ giá. Nhưng nhìn tổng thể nền kinh tế thì chính sách này chưa giải quyết được vấn đề vốn để vận hành nền kinh tế. Tuy nhiên, mục tiêu ổn định tỷ giá và kiềm chế lạm phát tuy đã đạt được nhưng cũng rất bấp bênh. Vì khi tổng cầu tăng trở lại thì hai thành quả này cũng có thể bị mất đi, vì nguyên nhân sâu xa của lạm phát và nhập siêu chưa giải quyết được. Cụ thể, khi tổng cầu tăng thì NK sẽ tăng, kéo theo đó nhu cầu ngoại tệ sẽ lớn, do vậy vấn đề ổn định tỷ giá sẽ bấp bênh, lạm phát sẽ có nguy cơ quay trở lại. Còn mục tiêu cung cấp vốn cho nền kinh tế, để tạo điều kiện cho DN có thể tái cơ cấu tài chính của mình để bớt phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng của ngân hàng thì chưa làm được.

	Lãi suất huy động giảm nhưng tiền gửi vào ngân hàng vẫn tăng, đó là vì người dân không còn kênh làm ăn nào khác, và nếu muốn giữ tiền thì buộc phải gửi ngân hàng để lấy lãi suất bù vào sự mất giá của đồng tiền. Tuy lãi suất huy động giảm nhưng lãi suất cho vay lại không giảm tương ứng, và dù có giảm thì vẫn không đáng kể.
	Tiến sĩ Trần Du Lịch

Ngay từ đầu năm 2012 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã 5 lần giảm lãi suất huy động. Điều thành công là lãi suất huy động giảm nhưng tiền gửi vào ngân hàng vẫn tăng, đó là vì người dân không còn kênh làm ăn nào khác, và nếu muốn giữ tiền thì buộc phải gửi ngân hàng để lấy lãi suất bù vào sự mất giá của đồng tiền. Tuy lãi suất huy động giảm nhưng lãi suất cho vay lại không giảm tương ứng, và dù có giảm thì vẫn không đáng kể. Thậm chí, Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu các tổ chức tín dụng đưa lãi suất cho vay về mức trần 15%/năm, tuy nhiên trên thực tế DN vẫn không thể vay được. Thêm vào đó, dù có vay được mức lãi suất này thì cũng là quá cao đối với DN do họ đã kiệt sức vì các mức lãi suất cao ngất từ 2011.

Chúng ta thử tính nhẩm, với tổng dư nợ tín dụng hiện nay là 2.700.000 tỷ đồng, với lãi suất 15%/năm thì trong năm 2012 này, DN, nền kinh tế phải trả lãi cho ngân hàng gần 20 tỷ USD tức là bằng 1/6 GDP. Không nền kinh tế nào chịu nổi mức lãi suất như vậy. Hiện nay Chính phủ đã có chủ trương cố gắng kéo giảm lãi suất và chúng tôi cũng đã mạnh dạn đề nghị kéo giảm hoàn toàn lãi suất cho vay xuống dưới 12%, giảm lãi suất huy động xuống 8%/năm, đồng thời áp dụng biện pháp hành chính tạm thời để kéo giảm lãi suất xuống.

Trong khoảng 1 tháng gần đây, các ngân hàng cũng đã chủ động đẩy mạnh cho vay bằng cách hạ lãi suất, tăng ưu đãi cho người vay, nhưng trên thực tế tín dụng vẫn tăng trưởng rất chậm chạp. Theo ông, đâu là nguyên nhân của tình trạng này?

Hiện nay, nền kinh tế đã rơi vào tình trạng mà những DN có đủ điều kiện vay thì không có nhu cầu vay do họ đều đang giảm sản xuất, nên không cần thêm vốn để mở rộng. Còn những DN cần vay thì đều đang nợ chồng chất hoặc tồn kho lớn nên ngân hàng không dám cho vay. Do vậy việc cần thiết hiện nay là phải giải quyết nợ xấu và hàng tồn kho. Về vấn đề này, Chính phủ đã đưa ra giải pháp, với những DN có thị trường tiêu thụ tốt, nhưng có nợ xấu thì cần khoanh nợ và cho vay mới với lãi suất thấp, để họ có thể làm trả nợ. Vì nếu ngân hàng cứ áp dụng biện pháp “rủi ro cao, lãi suất cao” thì DN không sống nổi.

Còn về hàng tồn kho, hiện nay đã giảm so với hồi đầu năm do các DN đã thu hẹp sản xuất. Để giải quyết số hàng hiện còn tồn kho, Nhà nước có thể giãn thuế để DN bán được hàng và có thể tiếp tục đưa vào sản xuất những dây chuyền đã phải tạm ngưng hoạt động trước đó. Hiện nay, tồn kho tập trung lớn nhất ở bất động sản, trong đó nhiều nhất là tồn kho bán thành phẩm (công trình dang dở). Để giải quyết số tồn kho này, trước tiên cần phân khúc các dự án bất động sản. Dự án nào có khả năng bán được thì dù có nợ xấu cũng phải bơm tiền để hoàn thiện và bán ra thị trường. Còn các dự án không thể bán được thì phải chấp nhận “đắp chiếu”.

Ví dụ như với dự án xây cao ốc văn phòng, hiện thị trường văn phòng cho thuê đang ế ẩm, nên dự án này hoàn thiện rất khó có khả năng tiêu thụ do vậy buộc phải tạm dừng thi công. Còn các dự án nhà thu nhập thấp, thu nhập trung bình, đáp ứng nhu cầu của nhiều người dân thì nên rót vốn để hoàn thiện, khi dự án bán được sẽ trả lại tiền. Nếu làm tốt việc này thì sẽ kích thích được thị trường vật liệu xây dựng. Đây cũng là cách duy nhất để khơi thông thị trường, nhưng việc thực hiện phải kiên trì và đồng bộ mới mang lại hiệu quả tốt. Ngoài ra, các ngân hàng cũng nên tăng cường tín dụng cho người mua nhà, liên kết với các dự án bất động sản như một số ngân hàng đã thực hiện nhằm tăng thêm ưu đãi, hạ lãi suất và kích thích người mua. Ngân hàng cũng nên đưa ra mức lãi suất ổn định cho người mua nhà, vì hiện, các ngân hàng mới chỉ ưu đãi lãi suất trong khoảng 3 tháng đầu, còn sau đó thả nổi theo thị trường, khiến nhiều người e ngại không dám vay tiền.

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hiền (thực hiện)