Thuỷ Tạ, chả phải vì lười
Có người cho rằng người Hà Nội lười uốn lưỡi vo môi, thành ra không phát âm "Thủy Tọa" (đúng gốc từ Hán Việt, nghĩa là “ngồi” trên mặt nước), mà cứ gọi chệch ra thành "Thủy Tạ".
Tuy nhiên, GS.TS Kiều Thu Hoạch (nghiên cứu viên cao cấp Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian, người tham gia dịch sách Hoàng Lê Nhất Thống Chí từ tiếng Hán ra tiếng Việt) cho biết, chữ “Tạ” ở đây là 榭, thuộc bộ Mộc, được giải thích là: "Sàn, nhà tập võ, cái đài có nhà ở gọi là tạ". Vì thế, Thuỷ Tạ là ngôi nhà trên mặt nước và gọi Thuỷ Tạ là chính xác (thật may là cách gọi này nhàn nhã hơn cho bộ máy phát âm)!
Dù bây giờ đã trở thành một địa điểm ẩm thực thuộc loại sang chảnh, chủ yếu thu hút khách du lịch nước ngoài, nhưng nhiều người hẳn vẫn còn nhớ cửa hàng mậu dịch quốc doanh đặt ở đấy những năm 80 của thế kỷ trước. Đấy chính là nơi đầu tiên giới thiệu đến người dân Thủ đô những ly “kem cốc” ngọt lịm, mát lạnh, có cái chóp duyên dáng, khác hẳn những cây kem que mộc mạc quen thuộc.
Một địa danh rất quen thuộc khác: Thiền Quang cũng hay bị gọi chệnh thành Thuyền Quang. Trường hợp này có lẽ dễ phân xử hơn. Tên hồ Thiền Quang có nghĩa là ánh sáng của thiền, vốn được đặt theo tên làng Thiền Quang. Trong bản đồ Hà Nội năm 1831, hồ này có tên là Liên Thủy, rộng hơn hồ bây giờ. Phía tây hồ giáp phố Yết Kiêu ngày nay, phía đông ăn lấn vào vị trí phố Nguyễn Bỉnh Khiêm, phía bắc tới phố Trần Quốc Toản và phía nam thì thông với hồ Bảy Mẫu. Quanh hồ có làng Liên Thủy ở phía bắc và phía tây, làng Thiền Quang ở phía đông nam (đầu phố Nguyễn Đình Chiểu), làng Quang Hoa ở tây nam và Pháp Hoa ở phía nam. Thuyền Quang không có nghĩa gì cả, và cũng không phải địa danh xưa cũ nào.
Không thể phủ nhận là lớp từ Hán Việt rất phong phú trong ngữ vựng Việt Nam. Nếu không tìm hiểu ngữ nghĩa gốc Hán, cứ quen miệng mà gọi thì rất dễ “bé cái nhầm” như thế.
Tuy thế, cũng cần phải nói thêm rằng các từ gốc Hán khi được Việt hoá rất có thể đã mang những nét nghĩa khác đi so với ban đầu, thậm chí có khi còn ngược lại. “Lang bạt kỳ hồ” chẳng hạn. Nghĩa thường dùng thì chắc bạn biết rồi. Còn nghĩa gốc? Đấy là một câu trong “Kinh Thi” (một trong ngũ kinh mà các nhà Nho xưa phải “nằm lòng”), nghĩa đen là “con sói dẫm vào yếm lông trước cổ của mình”, đại ý là bộ điệu cập rập, vụng về, khó lòng mà đi xa được.
Tin liên quan
Dừng kinh doanh, rút giấy phép nếu doanh nghiệp cố tình không xuất hóa đơn điện tử xăng dầu
20:39 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Hà Nội chốt thi 3 môn vào lớp 10
16:12 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
BHXH TPHCM ngưng tiếp nhận hồ sơ tại trụ sở cũ từ ngày 29/3
14:49 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Giá xăng tiếp tục tăng trong kỳ điều hành ngày 28/3
14:48 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Yêu cầu trình Chính phủ nghị định về thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất
13:32 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Hài hòa hóa thủ tục, đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi
09:30 | 28/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống LB Nga Vladimir Putin
09:37 | 27/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
An toàn và bảo mật công nghệ cho chứng khoán
08:31 | 27/03/2024 Người quan sát
Đã có hơn 15,4 triệu lượt truy vấn thông tin sổ BHXH thành công từ ứng dụng VneID
08:16 | 27/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Áp dụng quy định mới về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân từ 15/5/2024
07:49 | 27/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Mở rộng, nâng cao hiệu quả hợp tác giữa hai nước Việt Nam và Phần Lan
08:04 | 26/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Sau vụ việc của Eximbank, NHNN yêu cầu các ngân hàng rà soát phương pháp tính lãi với từng loại thẻ
07:47 | 26/03/2024 Sự kiện - Vấn đề
Báo động hạt vi nhựa
09:28 | 25/03/2024 Người quan sát
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Hải quan An Giang đối thoại với hơn 50 doanh nghiệp XNK
Tài khoản tiết kiệm tiền tỷ “bốc hơi", lỗ hổng từ nhân viên ngân hàng
Doanh nghiệp FDI đã đầu tư vào 42 tỉnh, thành phố trên cả nước
Dừng kinh doanh, rút giấy phép nếu doanh nghiệp cố tình không xuất hóa đơn điện tử xăng dầu
Điều động, bổ nhiệm ông Nguyễn Hoàng Tuấn giữ chức Cục trưởng Cục Hải quan TPHCM
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Đinh Ngọc Thắng
13:54 | 27/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Nam Dương Xuân Sinh
09:44 | 02/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Trưởng Ban Cải cách, hiện đại hóa hải quan Đặng Thanh Dũng
14:53 | 28/02/2024 Infographics
LONGFORM: Tập trung thực hiện thành công chuyển đổi số, tạo nền tảng hướng tới Hải quan thông minh
08:54 | 10/02/2024 Megastory/Longform
LONGFORM: Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Chính sách tài khoá, dấu ấn đặc biệt quan trọng thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế
08:50 | 10/02/2024 Tài chính