Thư viện cách nào thu hút công chúng?

Hiện nay, hệ thống thư viện công cộng ở nước ta gồm có 1 thư viện quốc gia, 63 thư viện cấp tỉnh, 663 thư viện cấp huyện và 3.257 thư viện cấp xã, 16.722 phòng đọc sách làng, thôn, bản; gần 400 thư viện thuộc các trường đại học, cao đẳng; 25.915 thư viện trường phổ thông; 100 thư viện thuộc các bộ ngành; các viện, trung tâm nghiên cứu; hơn 500 thư viện, hơn 4.500 phòng đọc sách thuộc lực lượng vũ trang. Ngoài ra, cả nước có 61 thư viện tư nhân phục vụ cộng đồng, hàng nghìn tủ sách phụ huynh, hàng trăm tủ sách dòng họ. Theo ước tính, trong cả nước có khoảng 30.000 người làm thư viện.

Rõ ràng, mật độ của thư viện trên địa bàn dân cư không ít, nhưng càng ngày càng ít người lui tới thư viện hơn. Bên cạnh những hoạt động sôi nổi của thị trường giải trí đã chiếm hết thời gian dành cho công chúng, thì thực sự các thư viện chỉ giống như một cái kho chứa sách không mấy hấp dẫn. Một số tổng kết chỉ ra người Việt đọc trung bình 0,8 cuốn sách một năm. Đó là tính trung bình với người đọc từ nhiều nguồn sách khác nhau, còn tỉ lệ đọc sách tại thư viện càng ít hơn nữa. Bà Vũ Dương Thúy Ngà – Vụ trưởng Vụ Thư viện của Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch, cho rằng: “Việt Nam đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra ngày một rộng khắp, khoa học và công nghệ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, nền kinh tế tri thức hình thành đã tạo ra cả thời cơ và thách thức. Trong đó, Thư viện cần phải có sự đổi mới để hoàn thành được vai trò, sứ mệnh của mình...”.

Bây giờ, ngoài những người làm công tác nghiên cứu phải tìm kiếm tư liệu phục vụ cho công việc chuyên môn, thì ít ai chú ý đến thư viện. Có hai nguyên nhân chủ yếu: Thứ nhất, sách báo có thể mua rất dễ dàng ở mọi nơi. Thứ hai, độc giả đã hình thành thói quen đọc trên máy tính. Do đó, với trữ lượng sách quý hiếm đang có trong các thư viện lớn, cần phải được chuyển thành sách điện tử nhằm đáp ứng được nhu cầu của lớp người đọc hôm nay.

Muốn thư viện trở thành một địa chỉ văn hóa thiết yếu cho đời sống tinh thần của mỗi người, có lẽ phải được khuyến khích từ thuở nhỏ. Trong một chương trình về trẻ em và thư viện, ông Barack Obama khi đương nhiêm Tổng thống Mỹ, đã phát biểu một câu rất thú vị: “Vào khoảnh khắc mà chúng ta thuyết phục đứa trẻ, bất cứ đứa trẻ nào, bước qua bậc thềm ấy, bậc thềm màu nhiệm dẫn vào thư viện, ta đã thay đổi cuộc sống của nó mãi mãi, theo cách tốt đẹp hơn”.