Tan hoang rừng nghiến

Mỗi thân nghiến bằng cả một gia tài đồ sộ

Rừng nghiến biến thành rừng… ngô!

Suốt hai ngày trời, ông H.-một người dân ở xã Quảng Khê (huyện Ba Bể)

Những thân gỗ nghiến nghìn năm vẫn bị chặt hạ

dẫn chúng tôi đi tìm hiểu thực hư về tiếng kêu cứu của những cánh rừng nghìn năm tuổi. Để lên được rừng Lủng Giuốc (xã Nam Mẫu)-một điểm nóng về tình trạng phá rừng, chúng tôi phải mất hàng giờ đi bộ và trèo vách núi.

Cứ cheo leo như thế, chúng tôi cũng có mặt ở rừng Lủng Giuốc để thấy một “bãi chiến trường” với những thân nghiến cổ thụ bị chặt hạ, nằm gối đầu lên nhau. Những mảnh gỗ đã được cưa xẻ nằm ngổn ngang, mùn cưa dầy thành tầng. Lại có những cây gỗ nghiến đường kính 2 người ôm không xuể đã bị hạ đang âm ỉ cháy.

Cách đó không xa cũng là một “cụ” nghiến bị lâm tặc khéo léo gọt mất đi chiếc bìu quý giá, để lại một lỗ hổng lớn trên thân cây còn đang đứng trơ gan cùng trời đất. Cảnh tượng tan hoang này lặp lại nguyên si khi chúng tôi đi lên rừng Pá Diếu, rừng Pù Toòng, rừng Tam Siên nằm trong Vườn Quốc gia Ba Bể. Không biết, những người mang trong mình trọng trách bảo vệ rừng có hay, những “cụ” nghiến đang tuyệt vọng kêu gào trước sức tàn phá khủng khiếp của lâm tặc.

Khi còn chưa hết bàng hoàng trước cảnh đổ nát tang thương trong vùng lõi của Vườn quốc gia, ông H. tiếp tục dẫn chúng tôi đến rừng Thẳm Phay (xã Hoàng Trĩ) - nơi ông bảo “là minh chứng hùng hồn nhất cho tội ác rừng xanh”. Quả thực, Thẳm Phay vốn là một khu rừng nguyên sinh với bạt ngàn gỗ nghiến nghìn năm tuổi giờ đã bị cạo trọc thành những bãi ngô xanh tốt.

Len lỏi giữa rừng ngô trên triền núi này, vẫn còn những gốc nghiến, tấm ván, thớt gỗ nằm ngổn ngang, chờ ngày xuống núi. Một người dân ở thôn Nà Cọ (xã Hoàng Trĩ) mách với chúng tôi: “Tụi nó chở thớt ra khỏi rừng cả ngày lẫn đêm. Mỗi tấm thớt dày 2cm, rộng 40cm như thế bán được 190 nghìn đồng. Có hôm vào 40-50 xe, không ngủ được ấy chứ, không có ngày nào mà không có xe”.

Thâm nhập kho gỗ của lâm tặc

Trong vai người đi buôn gỗ đi tìm mối lấy hàng, chúng tôi đã thâm nhập vào kho gỗ của các chủ gỗ ở bản làng gần đó. Ngỡ ngàng thay, không ít người trong số đó lại chính là cán bộ thuộc các xã của huyện Ba Bể. Ông K. là cán bộ thôn Nà Cọ và cũng là một chủ gỗ dày

Kho gỗ và dụng cụ chặt phá trong nhà lâm tặc

dạn kinh nghiệm. Dáng người to cao, giọng nói trầm trầm, ông K. khiến chúng tôi hơi chột dạ. Sau vài phút dò xét, ông mới bộc lộ hết gan ruột về mấy năm làm nghề phá rừng. Ông nhắc nhở: “Đừng có lấy nhiều quá, tham quá. Giờ anh đặt 30 thanh khuôn thì anh phải đặt trước 1 nửa số tiền người ta mới làm. Vị trí tập kết ở đâu do anh quyết định.

Người ta chỉ biết đưa gỗ đến đấy, nếu mất người ta không chịu trách nhiệm”. Khi câu chuyện đang hồi sôi nổi, kiếm cớ đi vệ sinh, chúng tôi vòng ra sau nhà ghi lại kho gỗ với hơn chục thanh khuôn xếp chồng ở đằng sau nhà ông K. Sau khi đã đạt mục đích, chúng tôi nhanh chóng cáo từ để đi tìm mối hàng khác trước khi K. kịp nghi ngờ.

Tiếp tục trong vai lái buôn gỗ, chúng tôi vào nhà anh L. Ở tuổi ngoài 30, L. già dặn kinh nghiệm và cảnh giác lắm. Ngay sau vài câu rào đón, L. vạch tấm rèm ở gian nhà bên trái, cho chúng tôi xem kho gỗ với cơ man nào là gỗ nghiến, thớt, bàn, cho đến bìu nghiến đều đủ cả.

Chiếc cưa lốc sắc lẻm trị giá 18 triệu cũng được để ở đó. Đợi khi L. vừa quay ra giếng rửa chén, chúng tôi nhanh tay bấm vài kiểu ảnh làm tư liệu. Đúng lúc quay ra, vừa kịp cất máy ảnh, chúng tôi bắt gặp ngay ánh mắt dò xét của L. chĩa thẳng vào sau lưng, lạnh ngắt. Hoảng hồn, chúng tôi chỉ còn biết khen “gỗ đẹp” mà trong ngực như đánh lô tô. Chúng tôi giả vờ trả giá bìu 3 triệu/chiếc, nhưng L. nhất quyết đòi 4 triệu. Thấy không nên ở lâu khi đã có được những bức ảnh quý giá, chúng tôi từ từ rút lui với lí do “Giá cao quá!”.

Có hay không sự tiếp tay của kiểm lâm?

Đi “thăm” một vòng các chủ gỗ để thấy rằng, những thân nghiến từ rừng vẫn đang bị lâm tặc đưa về nhà để bán khắp bốn phương. Điều kì lạ là, những hoạt động này của lâm tặc diễn ra ngang nhiên và trắng trợn. Tuy nhiên, cơ quan chức năng, lực lượng kiểm lâm của Vườn Quốc gia Ba Bể lại tỏ ra bất lực trước vấn nạn này. Liệu những người mang danh bảo vệ rừng đã làm tròn trách nhiệm trước rừng xanh?

Theo những người dân địa phương, gỗ lậu thường được

Mỗi chiếc thớt này, người dân được trả 50.000đ

chở từ khu vực xã Hoàng Trĩ qua chợ Lèng để đến điểm tập kết tại Bằng Phúc (huyện Chợ Đồn). Để đi được đoạn đường dài 5 km này, đội quân chở thớt phải đi qua hai trạm Kiểm lâm (Trạm Kiểm lâm Động Hua Mạ và Trạm Kiểm lâm Đồng Phúc). Thế nhưng, có một thực tế là, trong suốt những ngày ăn chực nằm chờ ở các tuyến đường chở gỗ ra khỏi Vườn Quốc gia Ba Bể, chúng tôi đã bí mật ghi lại được cảnh từng đoàn xe máy chở thớt ngang nhiên qua trạm kiểm lâm Động Hua Mạ mà không gặp phải bất cứ sự kiểm tra, ngăn cản nào.

Cụ thể, tối 21-6, kể từ 7 giờ đến 9 giờ 30 phút đã có 5 xe chở thớt chạy qua trạm này. Mỗi xe chở từ 3 thớt nghiến trở lên, loại dầy khoảng 20 cm, đường kính 60 cm. Hay, khoảng 11 giờ đêm 22-6, cũng có 5 xe chở thớt chạy qua tuyến đường này. Trong khi thâm nhập rừng quốc gia, nhiều nhân chứng và cả các chủ gỗ mà chúng tôi tiếp xúc đều nói rằng, mỗi xe chở thớt qua trạm Kiểm lâm đều phải “làm luật” 100 nghìn đồng/xe gỗ.

Chúng tôi đem hình ảnh những cây nghiến cháy phừng phừng trao đổi với ông Nông Thế Diễn, Giám đốc Vườn Quốc gia Ba Bể, ông lập tức gọi điện cho Trạm Kiểm lâm Động Hua Mạ yêu cầu kiểm tra báo cáo lại tình hình. Chỉ 10 phút ngay sau khi nhận lệnh từ ông Giám đốc, một cán bộ kiểm lâm Động Hua Mạ đã vội vã báo cáo rằng không có tình trạng đó. Phải nói thêm rằng, đoạn đường từ Động Hua Mạ đến rừng Lủng Giuốc chỉ cách chừng 1 km đường leo núi, nhưng 10 phút không thể đến được nơi. Thế nên, chỉ trong thời gian ngắn, cán bộ kiểm lâm kia đã vội báo cáo như vậy. Liệu, đó có phải một lời nói dối hòng “qua mặt” cấp trên?

Trong buổi làm việc này, ông Diễn cũng đưa ra những lí do muôn thuở khiến việc bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn là lực lượng mỏng (40 người), địa bàn rộng, hiểm trở. Những lí do ấy không sai, nhưng kém thuyết phục. Đúng là Kiểm lâm không thể canh từng gốc nghiến cả ngày lẫn đêm, nhưng nếu Kiểm lâm làm tròn nhiệm vụ chốt chặt những tuyến đường độc đạo ra khỏi rừng thì việc ngăn những “dòng máu” của rừng chảy tràn xuống núi hoàn toàn có thể.

Lương Bằng - Quang Sáng