Nguy cơ chính sách quản lý mặt hàng của Nhà nước bị phá vỡ?

Lô hàng 120 tấn đường nhập khẩu của Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang hiện vẫn chưa hoàn thành thủ tục hải quan do có khiếu nại về mức thuế. Ảnh: TUẤN ANH.

Kết quả, Tòa sơ thẩm chấp nhận một phần đơn kiện, hủy quyết định ấn định thuế của Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Kỳ Hà; buộc Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Kỳ Hà phải thực hiện việc ấn định thuế theo mức thuế suất quy định tại Nghị định 124/2016/NĐ-CP, có nghĩa là mức 2,5% và không cần giấy phép hạn ngạch. Phán quyết này của Tòa sơ thẩm tỉnh Quảng Nam có nguy cơ phá vỡ chính sách quản lý mặt hàng của Nhà nước hiện nay!

Tóm tắt vụ việc

Ngày 21/4/2017, Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang đăng ký tờ khai số 101368983924 tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Kỳ Hà để nhập khẩu kinh doanh mặt hàng đường mía (DCR sugar), khối lượng 120 tấn, trị giá nguyên tệ: 60.000 USD, xuất xứ từ Lào (có C/O form S), khai báo mã số HS: 1701.14.00 với thuế suất NK 2,5% (ưu đãi giảm 50% thuế suất thuế nhập khẩu ATIGA theo Phụ lục I Nghị định 124/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ về Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt để thực hiện Hiệp định thương mại song phương giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào) và thuế GTGT 5%, cửa khẩu nhập là Lao Bảo- Quảng Trị.

Ngày 24/4/2017, Chi cục Hải quan cảng Kỳ Hà kiểm tra về trị giá, đồng thời rà soát nhận thấy có vướng mắc về chính sách thuế đối với mặt hàng đường nhập khẩu từ Lào chưa quy định rõ mức thuế áp dụng trong hạn ngạch hay ngoài hạn ngạch thuế quan tại Nghị định số 124.

Theo quy định tại Điều 4 Nghị định số 124/2016/NĐ-CP thì mặt hàng đường được hưởng ưu đãi giảm 50% mức thuế suất thuế nhập khẩu theo Biểu thuế ưu đãi đặc biệt ATIGA, không quy định rõ mức thuế này áp dụng trong hạn ngạch hay ngoài hạn ngạch thuế quan.

DN cho rằng, căn cứ Hiệp định Thương mại song phương Việt – Lào ký kết ngày 3/3/2015 và Nghị định số 124/2016/NĐ-CP quy định Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt thực hiện Hiệp định Thương mại song phương Việt –Lào thì mặt hàng đường nhập khẩu từ Lào được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt là 2,5%.

Tuy nhiên, theo quy định tại Khoản 1 Điều 6 Nghị định 187/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thương mại và căn cứ tại điểm b Khoản 3 Điều 5 Thông tư 04/2014/TT-BCT ngày 27/1/2014 của Bộ Công Thương quy định “các mặt hàng thuộc danh mục áp dụng hạn ngạch nhập khẩu không có giấy phép của Bộ Công Thương được áp dụng mức thuế ngoài hạn ngạch thuế quan”. Do vậy, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà đã hướng dẫn DN nộp thuế đối với lô hàng theo mức thuế suất là 80% (thuế suất ngoài hạn ngạch) để thực hiện thông quan hàng hóa. Tuy nhiên, DN không chấp thuận mức thuế suất này và không nộp thuế để thông quan hàng hóa, đồng thời đề nghị có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Trước vướng mắc này, khi nhận được báo cáo của Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính đã có công văn xin ý kiến của Bộ Công Thương về việc áp dụng thuế suất đối với lô hàng.

Ngày 30/5/2017, Bộ Công Thương có công văn trả lời đồng ý hướng dẫn của Bộ Tài chính về cách áp dụng mức thuế suất. Có nghĩa là nếu DN nhập khẩu không có giấy phép của Bộ Công Thương thì áp dụng mức thuế ngoài hạn ngạch thuế quan, thuế suất thuế NK là 80%.

Đến ngày 31/5/2017, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà ban hành Quyết định số 24/QĐ-KH ngày 31/5/2017 về việc ấn định thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo mức 80% (tổng số tiền thuế ấn định 1.257.335.040 đồng).

Ngày 7/6/2017, Bộ Tài chính cũng đã có công văn gửi Công ty TNHH Hoàng Nam Giang trả lời rõ lô hàng đường của Công ty NK phải áp dụng mức thuế ngoài hạn ngạch. Mức thuế suất 80%.

Không đồng ý với quyết định này, Công ty TNHH Hoàng Nam Giang khởi kiện ra Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Nam.

Viện Kiểm sát đề nghị bác đơn kiện

Tại phiên xét xử, đại diện Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà đã giải thích và làm rõ các quy định của pháp luật hiện hành liên quan đến việc nhập khẩu đường từ Lào của Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang, khẳng định mặt hàng đường nhập khẩu bắt buộc phải có hạn ngạch.

Về phía Công ty TNHH Thương mại Hoàng Nam Giang chỉ duy nhất viện dẫn quy định tại Nghị định 124/2016/NĐ-CP và cho rằng mặt hàng đường nhập khẩu từ Lào được hưởng mức thuế suất thuế nhập khẩu là 2,5% nếu đáp ứng một số điều kiện quy định tại khoản 2 Điều 4 Nghị định 124/2016/NĐ-CP.

Đáng chú ý, tại phần kiến nghị của đại diện Viện Kiểm sát tại phiên tòa đã phân tích rất cụ thể: Theo Điểm 4 khoản B Điểm I Phụ lục II ban hành kèm theo Nghị định 187/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 của Chính phủ thì mặt hàng đường là một trong 4 mặt hàng áp dụng hạn ngạch thuế quan nên bắt buộc phải có giấy phép hạn ngạch thuế quan và tại điểm b Khoản 3 Điều 5 Thông tư 04/2014/TT-BCT ngày 27/01/2014 của Bộ Công Thương quy định: “Các mặt hàng thuộc danh mục áp dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu không có giấy phép của Bộ Công Thương được áp dụng mức thuế ngoài hạn ngạch thuế quan”.

Ngày 21/4/2017, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 05/2017/TT-BCT quy định về đấu giá hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường năm 2017. Theo Thông tư số 05/2017/TT-BCT thì lượng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường đấu giá năm 2017 là 89.500 tấn. Việc đấu giá hạn ngạch nhập khẩu đường được thực hiện thông qua Hội đồng đấu giá thí điểm và sau khi có Báo cáo kết quả đấu giá của Hội đồng đấu giá, Bộ Công Thương có văn bản thông báo giao quyền sử dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường cho thương nhân trúng đấu giá. Tuy nhiên, từ ngày 01/01/2017 đến thời điểm Công ty nhập khẩu lô hàng đường, Bộ Công Thương chưa có văn bản thông báo giao quyền sử dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường cho bất kỳ doanh nghiệp nào.

Công ty Hoàng Nam Giang không xuất trình được văn bản giao quyền sử dụng hạn ngạch, do vậy: Lô đường nhập khẩu thuộc tờ khai số 101368983920 ngày 21/4/2017 của Công ty phải áp dụng mức thuế suất ngoài hạn ngạch thuế quan theo quy định tại Điều 8 Nghị định 122/2016/NĐ-CP ngày 01/9/2016 của Chính phủ là 80%.

Mặt khác, tại Công văn số 7486/BTC-CST ngày 07/6/2017 của Bộ Tài chính đã có trả lời và hướng dẫn Công ty hướng dẫn thuế suất thuế nhập khẩu đối với mặt hàng đường nhập khẩu từ Lào là Công ty thực hiện nộp thuế theo mức thuế suất thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch trước khi thông quan hàng hóa (mức thuế suất thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch 80% đối với đường thô; 85%, 100% đối với đường tinh theo quy định tại Nghị định số 122/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Từ các lập luận trên, đại diện Viện Kiểm sát tham dự phiên tòa khẳng định, việc ấn định mức thuế suất ngoài hạn ngạch là 80% đối với mặt hàng đường nhập khẩu của Công ty TNHH TM Hoàng Nam Giang là đúng theo quy định của pháp luật. Đại diện Viện Kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử bác toàn bộ đơn khởi kiện của Công ty TNHH TM Hoàng Nam Giang.

Trong phần tranh luận, đại điện cho bên khởi kiện chỉ xoay quanh việc Nghị định 124 không có dòng nào quy định nhập khẩu đường phải có hạn ngạch và cho rằng việc Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà không căn cứ vào Nghị định này để áp mức thuế suất 2,5% là cố tình làm sai luật. Trả lời lập luận này, đại diện Chi cục Hải quan cảng Kỳ Hà chỉ rõ: Tại Nghị định 124/2016/NĐ-CP ngày 01/9/2016 của Chính phủ có căn cứ Luật thuế xuất khẩu,nhập khẩu số 107/2016/QH13 ngày 06/4/2016 và tại Điều 7 Luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu quy định rất rõ ràng:

“1. Hàng hóa nhập khẩu trong hạn ngạch thuế quan áp dụng thuế suất, mức thuế tuyệt đối theo quy định tại khoản 3 Điều 5 và Điều 6 của Luật này”

2. Hàng hóa nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan áp dụng thuế suất, mức thuế tuyệt đối ngoài hạn ngạch do cơ quan có thẩm quyền tại khoản 1 Điều 11 của Luật này quy định”.

Do vậy, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà cho rằng cách hiểu của DN là chỉ áp dụng Nghị định 124 là không chính xác và cơ quan Hải quan không có cơ sở để áp dụng mức thuế suất nhập khẩu 2,5% đối với lô hàng.

Đồng quan điểm với Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà, đại diện Viện Kiểm sát trong phần kiến nghị cũng khẳng định Nghị định 124 có viện dẫn căn cứ Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu nên viện dẫn căn cứ của cơ quan Hải quan là đúng.

Tuy nhiên các tình tiết này không được Hội đồng xét xử lưu tâm(?).

Hệ lụy nếu phán quyết được thực thi

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan sau phiên xét xử sơ thẩm, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà Đoàn Đình Nhi cho biết, đơn vị sẽ làm đơn kháng cáo vì phán quyết của Tòa sơ thẩm chưa khách quan. Ông Nhi cho rằng, nếu phán quyết của Tòa sơ thẩm có hiệu lực thi hành trên thực tế sẽ có tình trạng nhập khẩu đường ồ ạt từ Lào về và như vậy sẽ phá vỡ chính sách mặt hàng của Nhà nước cũng như “giết chết” nền sản xuất trong nước.

“Ngày 23/8/2017, Bộ Công Thương tiến hành đấu giá thành công 89.500 tấn đường thuộc hạn ngạch thuế quan năm 2017 cho 15 doanh nghiệp. Điều này khẳng định rằng chính sách mặt hàng đường nhập khẩu phải có hạn ngạch và lô hàng của Công ty TNHH Hoàng Nam Giang nếu muốn hưởng thuế suất ưu đãi bắt buộc phải có hạn ngạch”- ông Đoàn Đình Nhi cho biết thêm.

Đại diện Cục Thuế XNK-Tổng cục Hải quan cũng cho biết: Đơn vị đã có đề xuất Tổng cục Hải quan trình lãnh đạo Bộ Tài chính thực hiện các biện pháp hỗ trợ pháp lý để Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Kỳ Hà thực hiện thủ tục kháng cáo phúc thẩm theo quy định. Bởi nếu phán quyết của Tòa sơ thẩm được giữ nguyên sẽ vô hiệu hóa chính sách quản lý hạn ngạch hiện hành của Chính phủ đối với mặt hàng đường.