Khoảng trời mới

Tranh của họa sĩ Đào Tấn Hưng.

Khi người ta không còn thảnh thơi nhìn ngắm thiên nhiên tươi đẹp với trời mây sông nước thì dường như cái nhìn của người ta cũng trở nên xét nét hơn! Dù trước mắt là khung cảnh biểu hiện cả một nhịp sống hối hả, phát triển, phồn vinh! Những chiếc xe đầu kéo với những container cồng kềnh nối đuôi nhau từ cảng Cát Lái đi ra chật cả đường. Dòng chữ Logistics sừng sững nơi bến cảng làm lóa cả mắt người đang say nắng vì chờ đợi nhích từng vòng bánh xe. Chắc là kẹt xe vì nhiều lẽ, trong đó có cả thủ tục hải quan. (?)

Thế nhưng, qua chuyến đi thực tế sáng tác do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Đồng Nai tổ chức cho một đoàn văn nghệ sĩ tham quan tìm hiểu về Hải quan Đồng Nai vừa qua, tôi đã được mở ra cả một khoảng trời mới!

Ngay buổi sáng đầu tiên đến thăm trụ sở Cục Hải quan Đồng Nai, tôi đã được biết thêm nhiều điều thực sự rất thú vị.

Tôi thường có thói quen tham khảo thông tin trên Internet về nơi mình sẽ đến. Tôi đã xem các tin tức, hình ảnh trên Website của Cục Hải quan Đồng Nai. Hoạt động của ngành này thật phong phú, có những hoạt động rất nhân văn như hội nghị đối thoại với doanh nghiệp, hoặc thiết thực như tìm hiểu về tiêu chí ISO mới, VTIP, E. Customs V5…

Cục trưởng Hải quan Đồng Nai Lê Văn Danh đã ân cần tặng mỗi người trong đoàn chúng tôi một tập sách “Cục Hải quan Đồng Nai- Dong Nai Customs”. Tập sách in song ngữ Anh Việt, trình bày mỹ thuật với hình ảnh đẹp, các biểu đồ màu sắc số liệu rõ ràng. Tôi tò mò đọc kỹ từng trang và thấy ngợp với nhiều điều quá mới mẻ. Đúng là “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Kiến thức về Hải quan của tôi chỉ có hai từ: kiểm hàng, thu thuế. Đọc tập sách này, sau đó nghe Cục trưởng Lê Văn Danh giới thiệu thêm, rồi đích thân Cục trưởng đưa đi tham quan các phòng, tôi thấy mình giống như “ếch ngồi đáy giếng”.

Đúng là có kiểm hàng, thu thuế, nhưng hai hoạt động này trong thời đại khoa học kỹ thuật công nghệ cao đã có nhiều cải cách, hiện đại hóa. Mọi thứ đều online nhanh chóng, để thực hiện theo tinh thần câu Slogan của ngành Hải quan: “Chuyên nghiệp - Minh bạch - Hiệu quả”. Riêng phòng xử lý dữ liệu với một loạt máy tính IBM hoạt động 24/24h đủ cho thấy tính hiện đại, chuyên nghiệp ấy. Các thủ tục thông quan điện tử đã tích cực làm giảm tối đa các tủ đựng hồ sơ, và làm giảm tối đa thời gian kê khai của các doanh nghiệp, từ đó, làm tăng tối đa tiện ích cho doanh nghiệp. Như làm một tờ khai luồng Xanh chỉ mất 3 giây!

Rời trụ sở Hải quan, chúng tôi được hướng dẫn đi tham quan Cảng Đồng Nai. Lần đầu tiên được vào trong một bến cảng nên tôi rất háo hức. Mỗi lần kẹt xe ở bến phà Cát Lái tôi đã từng nhìn ngắm Cảng Cát Lái từ xa. Mỗi lần đi qua Thành Tuy Hạ, tôi cũng đều dừng chân chốc lát để nhìn ngắm bến cảng với những chiếc tàu neo đậu. Nhưng chỉ nhìn vậy thôi, đâu ai cho phép một người không nhiệm vụ vào bên trong cảng!

Bây giờ, được đứng bên trong cảng Đồng Nai, tôi mới được “mục sở thị” cách đưa container hàng hóa lên xe đầu kéo. Bến cảng rất rộng, có lẽ đủ sức chứa đến hàng ngàn container 40 feet. Gần trưa, ánh nắng rực rỡ chiếu xuống, chiếc cần cẩu lớn mạnh mẽ nâng container lên cao, gió từ sông thổi vào tạo đa chiều cho không gian thêm đẹp. Tôi nhớ đoạn Video clip giới thiệu về hệ thống cảng ở Đồng Nai. Cảng Gò Dầu đón tàu trọng tải trên 30.000 DWT. Còn ở quê tôi, những đoạn sông Lòng Tàu, Đồng Tranh, Thị Vải, Phước An cũng đã nằm trong một dự án bến cảng đầy tiềm lực kinh tế.

Rời bến cảng Đồng Nai, chúng tôi được hướng dẫn đến địa điểm thông quan nội địa ICD Tân Cảng - Long Bình để “chiêm ngưỡng” máy soi container hiện đại nhất Việt Nam do Tổng cục Hải quan đầu tư. Máy có thể soi xuyên qua một bề dày kim loại khoảng ba tấc nên dễ dàng “thấu suốt tận tâm can” một chiếc container. Xưa, muốn kiểm hàng phải tháo dỡ cả container hàng, xem xét, sau đó lại chất hàng hóa trở lại, mất rất nhiều thời gian. Nay chỉ cần vài phút, container được di chuyển qua khu vực thiết kế quy định, có kết nối với hệ thống máy tính trong văn phòng là hình ảnh trong lòng container hiển thị ngay lên màn hình vi tính, trong suốt, rõ ràng. Công chức Hải quan nếu nhìn thấy điểm đen nào nghi ngờ có thể phóng to chỗ ấy lên để quan sát cho kỹ. Máy soi này tựa như “mắt thần”, không điều gì có thể giấu giếm được! Nhờ hệ thống máy soi cực kỳ hiện đại này, công việc kiểm hàng diễn ra thật nhanh chóng, làm lợi rất nhiều cho cả cán bộ Hải quan và doanh nghiệp về mặt thời gian.

Thêm một điều mới tôi đã “ngộ” ra trong chuyến đi thực tế sáng tác là hình ảnh của những cán bộ nhân viên Hải quan. Tôi đã từng hình dung họ như những người đăm chiêu, lạnh lùng, vì họ phải tiếp xúc với bao nhiêu hồ sơ, con số mỗi ngày. Thế nhưng, thực tế cho thấy tôi đã lầm to. Những người tôi gặp gỡ, những người tôi thoáng nhìn, trên những chặng đường tôi qua, đều hết sức dễ mến.

Cục trưởng Lê Văn Danh tuy nét mặt có vẻ nghiêm nghị, nhưng lại là một người chu đáo, ân cần, phong cách làm việc rất khoa học. Ông đã nhiệt tình trao cho mỗi thành viên trong đoàn chúng tôi một tập sách hướng dẫn về Hải quan và một danh thiếp của ông, để nếu cần biết thêm thông tin gì có thể liên lạc trực tiếp với Cục trưởng. Cách ông đích thân dẫn đoàn chúng tôi đi tham quan, đích thân giới thiệu về các phòng làm việc, hội trường, nhà ăn của nhân viên, của khách VIP, phòng lưu trữ hồ sơ, phòng công nghệ thông tin chứng tỏ ông rất tận tụy trong công việc, rất khoa học trong quản lý, rất am hiểu từng chuyên ngành. Có lẽ ông cũng yêu thơ văn. Trong hội trường còn treo trang trọng một bài thơ viết về Hải quan Đồng Nai của tác giả Trương Quang Được, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan. Và chắc hẳn ông cũng chuộng mỹ thuật, yêu thiên nhiên. Màu xanh mát dịu của những hàng cây trong trụ sở, cách bài trí, trang hoàng các phòng, cách thiết kế các tài liệu… chứng tỏ điều đó. Tấm ảnh ông chụp chung với đoàn văn nghệ sĩ Đồng Nai đã được cẩn thận nhân bản, phóng to, lồng kính để tặng cho từng thành viên trong đoàn tạo cho chúng tôi một ấn tượng rất tốt về vị lãnh đạo quan tâm đến từng việc nhỏ với một tấm lòng hào hiệp.

Chính Cục trưởng Lê Văn Danh cho chúng tôi biết, cán bộ Hải quan dưới quyền ông được tuyển chọn kỹ với những tiêu chí khá khắt khe: Tốt nghiệp đại học chính quy, giỏi ngoại ngữ, công nghệ thông tin, và thường xuyên phải học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đó cũng là yêu cầu chung cho tất cả mọi ngành khi Đồng Nai bước vào thời kỳ hội nhập toàn cầu với những bước đổi mới mạnh mẽ. Tôi nhớ các đồng nghiệp trong ngành Giáo dục của tôi, họ cũng phải nỗ lực không ngừng để tiến kịp thời đại. Từ giáo án viết tay chuyển sang giáo án điện tử. Từ dạy học với giáo án powerpoint trên màn hình trình chiếu thông thường đến dạy học với giáo án flipcharts trên bảng tương tác thông minh. Từ trình độ cử nhân phải phấn đấu để học lên thạc sĩ, tiến sĩ… Ngành Hải quan cũng vậy. Ai cũng phải học để làm chủ công nghệ mới, tạo uy tín, sức thuyết phục trước các đối tác, nhất là khi đối tác là doanh nghiệp nước ngoài.

Vậy nên những người chúng tôi gặp đều giỏi. Không những giỏi, họ còn rất trẻ trung, năng động, linh hoạt, gần gũi, tích cực hòa đồng vào những sinh hoạt văn nghệ và phát huy nhiều năng khiếu, sở trường.

Sau khi ghé qua Nhơn Trạch, đoàn chúng tôi thẳng hướng về thành phố biển Phan Thiết. Tôi nhớ thơ Xuân Diệu viết về Phan Thiết: “Tháng Ba gió nam non/ Đánh cá trừ, cá trích/ Tháng Sáu gió nam già/ Lắm thiều, ngân, cơm, mực...”.

Sau khi tham quan trụ sở Hải quan Bình Thuận, đoàn chúng tôi cùng giao lưu với các cán bộ Hải quan. Có những cán bộ Hải quan từ Nhơn Trạch, Long Thành, Biên Hòa được cử đi theo hướng dẫn đoàn văn nghệ sĩ và có cả những cán bộ Hải quan Bình Thuận. Buổi tối ở Phan Thiết có “gió nam non” thổi mát. Vầng trăng cận rằm lung linh tỏa sáng. Không gian ở trụ sở Hải quan Bình Thuận rộng, thoáng, được thiết kế thật lãng mạn. Đoàn văn nghệ sĩ Đồng Nai đã trình diễn những tiết mục thật hay. Tiếng kèn du dương của nhạc sĩ Đoàn Quang Trung, tiếng hát điêu luyện của nhạc sĩ Cao Hồng Sơn, Khánh Hòa, giọng ca sôi nổi trẻ trung của Bùi Chinh, Huyền Quy… Phía Hải quan cũng bộc lộ nhiều tài năng vượt trội. Tiếng hát truyền cảm của Thanh Trang, lời dẫn chương trình duyên dáng của Bích Ngọc, giọng nói dịu dàng của Thanh Bình, ngẫu hứng hát luôn một lúc năm bài thật hay của Văn Đông, múa minh họa điệu nghệ mấy anh cán bộ trẻ khác… Ra khỏi giờ làm việc, những cán bộ Hải quan ấy, người là phó chi cục, người là phó chánh văn phòng, người là phó phòng, người phụ trách đội tổng hợp, không còn tất bật với nghiệp vụ nữa, mà đã “phiêu linh” trong lời ca điệu múa, trở thành những nghệ sĩ gần gũi, thân thiện.

Trên đường về Nhơn Trạch, tôi miên man nghĩ đến một lời hứa.

Tôi đã từng hứa với học trò luyện thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học của tôi là sẽ tìm cho các em những thông tin mới về các ngành học hấp dẫn. Năm vừa qua, báo chí đưa ra nhiều số liệu về việc cử nhân thất nghiệp khiến các em hoang mang, lo lắng. Cần tìm một khoảng trời mới cho tương lai. Tôi sẽ giới thiệu cho các em biết thêm về công việc của ngành Hải quan, về vẻ đẹp của những người Hải quan.