Đêm về ở Hải quan đất cảng

Khu vực làm thủ tục của Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng KV I lúc 20h vẫn sáng đèn. Ảnh: T.Bình.

Khi phố cảng lên đèn!

Phương châm “hết việc không hết giờ” là điều không xa lạ trong hoạt động của ngành Hải quan. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực I (Cục Hải quan Hải Phòng) Nguyễn Thị Thu Hiền không ít lần tâm sự với phóng viên Báo Hải quan “phương châm này nghe có vẻ trừu tượng, nhưng nhà báo cứ về ở lại một đêm với những đơn vị như Hải quan cảng I chúng tôi thì thấy được chuyện làm thêm ngoài giờ là điều diễn ra thường ngày, thậm chí không ít ngày kết thúc công việc rất muộn”.

Một ngày giữa tháng 5, có dịp về công tác tại Hải Phòng, chúng tôi quyết định đến trụ sở Chi cục nằm ở cảng Hoàng Diệu để được “tận mục sở thị”. Bến cảng Hoàng Diệu được xem là bến cảng lâu đời nhất ở Hải Phòng và đã đi vào ký ức, tiềm thức của những người con đất cảng với câu thơ “Hải Phòng có bến Sáu kho/ có sông Tam Bạc, có lò xi măng”! Với tốc độ đô thị hóa nhanh, bến cảng lâu đời giờ như nằm ở trung tâm thành phố, vì từ trụ sở các cơ quan “đầu não” của Hải Phòng ra cảng chỉ chừng đôi cây số. Hơn 5 giờ chiều- thời điểm tan tầm, khi chúng tôi trên đường ra trụ sở Chi cục, con đường Hoàng Diệu đã tập nập người xe ngược xuôi. Một số công sở, văn phòng nằm cạnh Chi cục đã “cửa đóng then cài”.

Bước vào trụ sở đơn vị, ập vào mắt chúng tôi đầu tiên là hình ảnh khu nhà để xe ở tầng một vẫn “kín bưng” những hàng xe máy. Lối cầu thang bộ dẫn lên tầng 2- khu vực làm thủ tục và các hoạt động khác của đơn vị, chúng tôi bắt gặp nhiều bước chân của đội ngũ nhân viên XNK đang vội vã bước lên, mang theo trên tay những bộ hồ sơ đến làm thủ tục. Tại khu vực tiếp nhận, giải quyết thủ tục của Đội Thủ tục hàng hóa XNK không khí làm việc vẫn đầy khẩn trương. Nhiều nhân viên và công chức hải quan đang miệt mài trao đổi công việc, dường như ai cũng cuốn theo những tờ khai XNK mà không để ý đến bên ngoài trời đang dần tắt nắng.

Tại khu vực ngồi chờ làm thủ tục, chúng tôi gặp anh Nguyễn Văn Cảnh (Công ty H). Anh chia sẻ, hôm nay có một tờ khai hoàn thành các chứng từ (theo quy định) muộn nên phải đến cơ quan Hải quan ngoài giờ hành chính để hoàn tất thủ tục và đi lấy hàng. “Mỗi ngày tôi làm thủ tục khoảng 1- 2 tờ khai, và thường mở tờ khai ở Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực I. Tôi chứng kiến việc làm ngoài giờ ở đây là thương xuyên, nhiều khi 8, 9 giờ đêm, thậm chí có ngày đến 10 giờ đêm vẫn có người đến để hoàn thành thủ tục thông quan. Việc cơ quan Hải quan ở cửa khẩu giải quyết thủ tục ngoài giờ hành chính giúp chúng tôi rất nhiều. Nếu phải chờ sang hôm sau chúng tôi không chỉ mất thêm tiền lưu kho, bãi, mà còn chậm kế hoạch giao hàng…”- anh Nguyễn Văn Cảnh tâm sự.

Sau giờ hành chính khu vực làm thủ tục ở Chi cục vẫn tấp nập. Ảnh: T.Bình.

Những tưởng chỉ công việc ở dây chuyền thủ tục mới tất bật, nhưng tại Đội Tổng hợp của Chi cục nằm cạnh đó khi chúng tôi bước vào phòng, vẫn có công chức đang miệt mài bên máy vi tính, có người đang tư vấn cho đại diện một DN về thực hiện thủ tục hải quan... Nữ công chức Phạm Thị Thu Huyền cho biết, dù hết giờ hành chính nhưng Đội Tổng hợp vẫn phải ở lại để hỗ trợ công việc cho các khâu khác, nhất là chuyện “dấu má”, rồi có không ít trường hợp doanh nghiệp đến đưa công văn, giấy tờ muộn…

Để có cái nhìn tổng thể hơn, chúng tôi trao đổi với Phó Chi cục trưởng Hoàng Thị Ngọc An- người đang trực lãnh đạo Chi cục. Phòng làm việc của Phó Chi cục trưởng nằm đối diện với dây chuyền thủ tục nên chúng tôi lại phải đi qua khu vực này và vẫn chứng kiến còn hàng chục nhân viên XNK đang tiếp tục chờ hoàn thành thủ tục, dù thời điểm đó đã hơn 19 giờ 30 phút. Ngoài trời, phố cảng đã lên đèn!

Không để công việc dồn toa

Làm việc với chúng tôi, Phó Chi cục trưởng Hoàng Thị Ngọc An lý giải, sở dĩ ngoài giờ hành chính vẫn còn nhiều DN đến làm thủ tục vì mỗi ngày ở đơn vị có cả trăm tờ khai luồng Vàng (phải kiểm tra chi tiết hồ sơ) và cả tờ khai luồng Đỏ (phải kiểm tra thực tế hàng hóa). Tờ khai luồng Vàng chủ yếu liên quan đến lĩnh vực kiểm dịch, kiểm tra chất lượng… Và thông thường, buổi sáng DN làm thủ tục với các cơ quan quản lý chuyên ngành. Đến chiều, khi có kết quả, DN mới hoàn thiện hồ sơ và mang đến Chi cục để hoàn tất thủ tục thông quan cho hàng hóa. Gần như là quy luật, thời điểm DN “ồ ạt” đến nộp hồ sơ rơi vào từ 15 giờ đến 17 giờ hàng ngày. Vì vậy, để giúp DN thông quan, giải phóng hàng ngay trong ngày, việc làm ngoài giờ hành chính ở Chi cục diễn ra thường nhật. Nhất là những ngày cao điểm vào cuối tuần, lượng tờ khai nhiều còn phải về muộn hơn.

“Việc giải quyết thủ tục, thông quan ngay trong ngày để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp là việc làm bình thường được thực hiện nề nếp từ nhiều năm nay. Nên phương châm “hết việc không hết giờ” dường như ai cũng thấm nhuần. Hơn nữa, nếu không giải quyết hết trong ngày, sang hôm sau vẫn phải tiếp tục làm, rồi phát sinh thêm tờ khai mới công việc càng bị dồn lại nhiều hơn. Nên quan điểm của Chi cục là không để công việc bị “dồn toa”. Vì vậy, việc hết giờ hành chính là được về lo việc gia đình như nhiều đơn vị hành chính khác là không thể”- chị Hoàng Thị Ngọc An tâm sự.

Nỗi niềm việc nước việc nhà

Từ chia sẻ của chị An, chúng tôi bất giác nghĩ thêm, với hàng chục nữ công chức vừa gặp đang làm việc ngoài giờ, chuyện gia đình, “thiên chức người mẹ, người vợ” họ phải sắp đặt ra sao?

Chị Phạm Thị Thu Huyền, Đội Tổng hợp chia sẻ: Hai vợ chồng có 3 con còn khá nhỏ (cháu lớn 7 tuổi, hai bé sau sinh đôi được 5 tuổi). Lẽ thường, tuổi này các con rất cần được nhiều thời gian chăm sóc từ bàn tay mẹ, nhưng vì công việc nên chúng em phải nhờ vào ông bà, nhất là chuyện đón con mỗi chiều hay chuyện ăn uống của các cháu… Có ít ngày được về sớm hơn thông thường, khoảng hơn 6 giờ chiều về đến nhà, các con rất vui vì mẹ được về sớm? Lời chia sẻ nghe nhẹ nhàng, nhưng cũng hàm chứa nhiều nỗi ưu tư của người làm mẹ!

Có lẽ câu chuyện của nữ công chức Phạm Thị Thu Huyền chỉ là một trong rất nhiều nỗi niềm “việc nước việc nhà” của những nữ công chức Hải quan vì công việc phải thường xuyên làm thêm ngoài giờ hành chính.

Việc “mục sở thị” của chúng tôi tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực I cũng được khép lại khi công việc trong ngày ở đơn vị gần như hoàn tất và các công chức bắt đầu tắt máy vi tính, các thiết bị điện để ra về. Khi chiếc bóng điện cuối cùng trên khu vực làm việc được tắt đi, tôi nhìn thời gian trên điện thoại di động lúc đó là 20 giờ 40 phút.

Trước khi chia tay chúng tôi, chị Hoàng Thị Ngọc An nói vui “hôm nay giữa tuần, ít tờ khai hơn nên anh, chị em được về sớm. Ngày cao điểm có khi 10 giờ đêm mới kết thúc và bộ phận công chức ở khu vực giám sát cảng còn phải về muộn hơn”. Chị An thông báo thêm, trong ngày chúng tôi có mặt (ngày 17/5), Chi cục giải quyết thủ tục được khoảng 350 bộ tờ khai cho DN.