Chùa Giác Lâm- 270 năm khai sơn cổ tự

Một góc chùa Giác Lâm-Quận Tân Bình-TP.HCM

Tọa lạc tại số 565- đường Lạc Long Quân- quận Tân Bình, Tổ đình chùa Giác Lâm còn có các tên gọi: Sơn Can tự, Cẩm Đệm tự, Cẩm Sơn tự và được tạo dựng từ năm 1744. Trong Gia Định thành thông chí, tác giả Trịnh Hoài Đức đã mô tả: Chùa tọa lạc trên gò Cẩm Sơn, cách phía tây lũy Bán Bích ba dặm,… cây cao như rừng, hoa nở tựa gấm, sáng chiều mây khói nổi bay quanh quất, địa thế tuy nhỏ mà nhã thú. Trong khuôn viên chùa có nhà thủy tạ giữa ao sen, dù ở chốn thị thành nhưng yên tịnh “ ngó xuống chợ búa rộn ràng xa cách ngoài tầm mắt”. Phong cảnh chùa u tịch thiền vị nên còn là địa chỉ để các tao nhân mặc khách trong vùng tìm đến đàm đạo, ngắm trăng, ngâm vịnh.

Những tượng phật cổ xưa trong chùa Giác Lâm

Sư Tổ Viên Quang với sở đắc Phật pháp và sở học uyên thâm đã xây dựng chùa Giác Lâm trở thành một trung tâm Phật giáo đào tạo về kinh điển, giới luật đầu tiên cho chư tăng ở Gia Định và Nam bộ. Chùa còn là nơi in ấn, sao chép kinh sách, khắc bản gỗ kinh luật và diễn Nôm một số kinh sách Phật giáo. Điều đặc biệt là mặc bao thăng trầm của thế sự, chùa là ngôi cổ tự được các đời sư trụ trì kế tục, gìn giữ và phát triển nên chùa là ngôi cổ đình lâu đời nhất ở đất Nam bộ còn bảo lưu nhiều giá trị đặc sắc.

Chùa Giác Lâm có lối kiến trúc chữ Tam, gồm 3 dãy nhà ngang chính điện- giảng đường- trai đường nối liền nhau, mái chùa hình bánh ít là kiểu kiến trúc quen thuộc của những ngôi nhà Nam bộ. Chính điện chùa cũng được thiết kế theo kiểu dân gian với một gian hai chái, 56 cột to hơn vòng tay trong chính điện được chạm khắc các câu đối thếp vàng công phu, giữa các cột là các cửa võng cũng được thếp vàng, chạm trổ các đề tài trang trí truyền thống như tứ linh, tứ quý, hoa điểu…Tôn trí trong chính điện là “ tiền Phật, hậu Tổ”, điện thờ trước chính điện thờ tượng thế A Di Đà, Thích Ca, Di Lặc, hai bàn thờ hai bên thờ tượng Quan Thế Âm và Đại Thế Chí. Dọc theo hai bên tường là các bộ tượng Thập Bát La Hán, Thập Điện Diêm Vương, tượng Tổ Bồ Đề Đạt Ma và tượng Long Vương. Phía sau chính điện là bàn thờ Tổ, trong 2 cuộc kháng chiến nơi đây được dùng làm cơ sở hậu cần, nuôi giấu cán bộ làm công tác trinh sát nội thành.

Cậy bồ đề tại chùa Giác Lâm

Chùa Giác Lâm như một bảo tàng thu nhỏ lưu giữ nhiều tác phẩm điêu khắc, kiến trúc của tiền nhân, các tác phẩm thi phú của các danh nhân, mặc khách vẫn còn được gìn giữ. Hệ tượng thờ của chùa được xem là thành tựu của điêu khắc Việt Nam các thế kỷ trước mang đầy đủ các đặc trưng, dấu ấn mỹ thuật của người Việt ở Nam bộ thế kỷ XVII-XVIII. Trong chùa có 113 pho tượng cổ, trong đó 7 tượng bằng đồng, còn lại là tượng bằng gỗ cùng nhiều cổ vật có tuổi đời tương đương hoặc cao hơn cổ tự. Đến thăm chùa cổ Giác Lâm các học giả, nhà nghiên cứu còn bị cuốn hút bởi những câu đối giá trị, đáng chú ý là câu đối của Hiệp trấn Trịnh Hoài Đức và câu đối của Mộc Ân đệ tử phụng cúng vào năm Gia Long thứ 3 (1804).

Còn đối với người dân sống xung quanh, ngôi chùa nép dưới những tán cây xanh mát là nơi lý tưởng để tản bộ, tập luyện thể thao, thư giãn tâm trí hàng ngày. Với diện tích khuôn viên rộng khoảng 29.000 mét vuông, chùa Giác Lâm là ngôi chùa hiếm hoi của thành phố có không gian rộng rãi và mảng xanh bao quanh nên không chỉ phục vụ tốt việc tu học của Phật tử mà còn là điểm đến ưa thích của người dân. Ngôi chùa đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích lịch sử- văn hóa quốc gia vào năm 1988.