Mỹ nhân muôn năm cũ
(HQ Online) - Đầu thế kỷ XX, hình tượng “thiếu nữ” Việt mặc áo dài, khoe vẻ đẹp mềm mại mà kín đáo, thanh lịch được thể hiện dưới nét cọ của nhiều danh họa. Một trong những bức nổi tiếng nhất là “Thiếu nữ bên hoa huệ” của hoạ sĩ Tô Ngọc Vân. Thế nhưng, ít ai biết nguyên mẫu “thiếu nữ” của bức tranh là cô Sáu, cháu gái của hoạ sĩ. Không chỉ “bên hoa huệ”, cô gái còn xuất hiện trong nhiều bức vẽ khác của ông (như "Thiếu nữ với hoa sen") và nhiều họa sĩ nổi tiếng thời bấy giờ, như Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Lương Xuân Nhị... Trong bức tranh sơn mài "Thiếu nữ bên đầm sen" của Nguyễn Gia Trí (thực hiện vào năm 1940), trong tốp thiếu nữ xuất hiện ở trung tâm bức tranh có một thiếu nữ tay cầm quạt. “Điểm nhấn” ấy cũng lấy nguyên mẫu là cô Sáu.
Bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ” của hoạ sĩ Tô Ngọc Vân. |
Thế nhưng, như chúng ta đều thấy, tên của cô gái không bao giờ được xuất hiện trên tranh hay ở bất cứ đâu khác. Thậm chí, tên tuổi đầy đủ của cô cũng không hề được ghi lại. Sự đóng góp của cô cho các tác phẩm nghệ thuật thực sự là thầm lặng.
Trên thế giới cũng không khác. Không mấy ai nhắc đến cái tên Jennifer Joseph, dù hình tượng cô gái cầm ngọn đèn logo Columbia Pictures luôn hiện ra trước mỗi bộ phim. Chưa từng làm mẫu trước khi chụp bức hình nổi tiếng này, nể lời nhờ vả của nhiếp ảnh gia, nữ hoạ sĩ đồ hoạ tranh thủ giờ nghỉ trưa chạy sang studio, trang điểm sơ sài, quấn thêm miếng vải lên chiếc đầm, rồi cầm chiếc đèn bàn loại thường giơ lên... Sau cú bấm máy, cả cô và nhiếp ảnh gia đều không nghĩ bức ảnh trở thành một biểu tượng cho đến nhiều thập kỷ sau đó.
Câu chuyện còn kịch tính (và là bi kịch) hơn với Audrey Munson, một người mẫu, vũ công, diễn viên và nhà văn từng thẳng thắn đòi quyền độc lập cho phụ nữ và trực tiếp ủng hộ phong trào đấu tranh mở rộng quyền bầu cử cho phụ nữ. Cô cũng từng đóng góp một phần không nhỏ thu nhập của mình cho phong trào. Người ta có thể “gặp” cô ở rất nhiều nơi, dù tên cô hiếm hoi lắm mới xuất hiện trong các tư liệu.
Theo một cách nào đó, có thể nói, Audrey Munson “chào đón” tất cả những vị khách đến Bảo tàng nghệ thuật Frick, một trong những bảo tàng nổi tiếng nhất ở New York kể từ khi mở cửa đến nay. Năm 1913, cô làm mẫu cho bức phù điêu của Sherry Fry phía trên cổng vào của Bảo tàng Frick. Tác phẩm được đặt vị trí hiện tại từ khi Bảo tàng Frick mở cửa cho công chúng vào năm 1935 đến nay. Audrey Munson còn là nguyên mẫu cho bức tượng cao thứ hai (sau tượng Nữ thần tự do) - tượng Civic Fame được dát vàng, đặt trên đỉnh Tòa thị chính ở trung tâm thành phố Manhattan. Cô hoá thân thành Venus, Pomona, Diana, Civic Fame, Three Graces, nhưng tên thật của cô không xuất hiện ở bất cứ đâu trên bất kỳ pho tượng nào. Cuộc đời rất dài của cô (104 tuổi) đầy sóng gió và kết thúc trong viện tâm thần.